Il 13 ottobre è l’anniversario della morte (nel 2016) del drammaturgo, attore comico, regista, pittore e attivista italiano Dario Fo (1926-2016),
it.wikipedia.org/wiki/Dario_Fo
Premio Nobel per la Letteratura nel 1997 con questa motivazione: «Seguendo la tradizione dei giullari medievali, dileggia il potere restituendo la dignità agli oppressi».
Personaggio controverso per il suo impegno politico di sinistra, Dario Fo è famoso, tra l’altro, per aver creato un linguaggio di scena (“grammelot”) tratto dalle parlate della Pianura Padana (piemontese, lombardo, veneto, emiliano), che è stato definito “l’Esperanto dei poveri”.
Ne ha parlato la Radiotelevisione italiana-RAI (Radio Roma) i1 primo maggio 1977, nel quadro delle tramissioni per l’estero in Esperanto; per documentazione, trascrivo l’articolo.
Dario Fo ha fatto parte del Comitato d‘Onore del 91° Congresso Universale di Esperanto (Firenze 2006).
Immagine: foglietto filatelico svedese del 2008 in onore di Dario Fo.
RADIO ROMA – ESPERANTO, 1. 5.1977
Antonio De Salvo
“ESPERANTO DE LA MALRIĈULOJ”
Multe oni diskutas, en Italujo, pri televida spektaklo kun la titolo “Mistero buffo” (ridiga mistero), prezentita de la aktoro Dario Fo, kiu utiligis kelkajn polemikajn elementojn de la mezepoka komika teatro, ilin kunigante kun la nuntempaj eventoj: tiel naskiĝis akra atako al la strukturoj de la katolika Eklezio.
“Mistero buffo”, verdire, ne estas tute nova spektaklo, ĉar ĝi laŭiras la italajn teatrojn jam de sep jaroj; sed nur okaze de ĝia televida prezento la “granda publiko” malkovris ĝin. Cetere, ĝi ne estas novaĵo ankaŭ el alia vidpunkto, ĉar temas pri kanvaso, kiu baziĝas sur tekstoj kaj ideoj de la komika mezepoka teatro, strikte kunligita kun tiu religia, kun viglaj protesto-nuancoj. Tiu komikeco venanta de sube, kiu ofte marŝis paralele kun la herezaj movadoj, konsiderinde disvastiĝis, ne nur en Italujo, dank’ al la nomada kaj malriĉa agado de migrantaj burleskuloj.
La ideo de Dario Fo estis la reutiligo de tiu popola protesto, kunligante ĝin kun aktualaj faktoj. “Por plifaciligi la komunikadon – diras pri tio plurkolumna artikolo de Costanzo Costantini, aperinta en la roma ĵurnalo “Il Messaggero” de la 28-a de aprilo1977 sub la titolo “Esperanto de la malriĉuloj” – Dario Fo kreis al si iuspecan “lingvon de pada ebenaĵo”, formitan per la mikso de pluraj norditalaj lingvoj (piemonta, lombardia, venetia, emilia), lingvon, kiu volas doni la ekzemplon pri iu supozita Esperanto de la malriĉuloj, realigita de la migrantaj burleskuloj, kiuj havis la bezonon esti ĉie komprenataj”.
