Il 24 maggio 2015, solennità di Pentecoste, Papa Francesco firmò l’enciclica «Laudato si’», peraltro pubblicata il successivo 18 giugno.
it.wikipedia.org/wiki/Laudato_si%27
La vera “novità” di questa enciclica (rivolta non solo al mondo cattolico, ma a tutta l’umanità) è costituita dall’argomento, non strettamente religioso: la tutela del creato, non solo negli aspetti ecologici, ma anche in quelli sociali.
A rigore, invece, non è una novità il fatto che il titolo non sia in latino, ma in italiano, più esattamente nell’italiano arcaico del “Cantico delle creature” (detto anche “Cantico di Frate Sole”) di Francesco d’Assisi (1181-1226); già altre volte è accaduto che encicliche papali fossero in lingue nazionali, anche integralmente (non solo nel titolo), come più volte in italiano e in francese ad opera di Leone XIII e Pio X, e come due encicliche di Pio XI, rispettivamente la “Non abbiamo bisogno” (1931), in italiano perché contro il fascismo, e la “Mit brennender Sorge (1937), in tedesco perché contro il nazismo.
Un’ampia sintesi in Esperanto dell’enciclica «Laudato si’», a cura di Carlo Sarandrea, è stata pubblicata su “Espero katolika” 2015-4/6, p. 27-30, anche se non è stato facile riassumere le quasi 200 pagine dell’originale.
Trascrivo (in italiano, e in una delle numerose traduzioni in Esperanto) il “Cantico delle creature”, ed allego:
– uno dei francobolli vaticani del 1977, su bozzetto di Duilio Cambellotti, per il 750° anniversario della morte di San Francesco d’Assisi;
– la copertina della versione italiana dell’enciclica «Laudato si’»;
– la copertina di “Espero katolika” 2015-4/6.
CANTICO DELLE CREATURE
Altissimu, onnipotente bon Signore,
Tue so’ le laude, la gloria e l’honore et onne benedictione.
Ad Te solo, Altissimo, se konfano,
et nullu homo ène dignu te mentovare.
Laudato sie, mi’ Signore cum tucte le Tue creature,
spetialmente messor lo frate Sole,
lo qual è iorno, et allumini noi per lui.
Et ellu è bellu e radiante cum grande splendore:
de Te, Altissimo, porta significatione.
Laudato si’, mi Signore, per sora Luna e le stelle:
in celu l’ài formate clarite et pretiose et belle.
Laudato si’, mi’ Signore, per frate Vento
et per aere et nubilo et sereno et onne tempo,
per lo quale, a le Tue creature dài sustentamento.
Laudato si’, mi Signore, per sor’Acqua,
la quale è multo utile et humile et pretiosa et casta.
Laudato si’, mi Signore, per frate Focu,
per lo quale ennallumini la nocte:
ed ello è bello et iocundo et robustoso et forte.
Laudato si’, mi Signore, per sora nostra matre Terra,
la quale ne sustenta et governa,
et produce diversi fructi con coloriti fior et herba.
Laudato si’, mi Signore, per quelli che perdonano per lo Tuo amore
et sostengono infrmitate et tribulatione.
Beati quelli ke ‘l sosterranno in pace,
ka da Te, Altissimo, sirano incoronati.
Laudato si’ mi Signore, per sora nostra Morte corporale,
da la quale nullu homo vivente pò skappare:
guai a quelli ke morrano ne le peccata mortali;
beati quelli ke trovarà ne le Tue sanctissime voluntati,
ka la morte secunda no ‘l farrà male.
Laudate et benedicete mi Signore et rengratiate
e serviateli cum grande humilitate.
Francesco d’Assisi
°°°°°
KANTIKO DE FRATO SUNO
Tre alta ĉiopova bona Sinjoro,
viaj estas la laŭdoj, la gloro kaj honoro kaj ĉiuj benoj.
Nur al vi, Trealta, ili konvenas,
kaj neniu estas inda nomi vin.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, kun ĉiuj kreitaĵoj viaj,
precipe sinjoro Suno, nia frato,
kiu brilas kaj vi lumigas per ĝi:
kaj ĝi estas bela kaj brilege elradianta
kaj de vi, Trealta, ĝi estas simbolo.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per fratino Luno kaj Steloj,
kiujn Vi formis sur ĉielo helaj, multvaloraj kaj belaj.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per frato Vento,
kaj per Aero nuba, serena kaj ĉia Vetero,
per kiu vi donas vivtenon al viaj kreitaĵoj.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per fratino Akvo,
kiu estas tre utila, multvalora, ĉasta kaj humila.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per frato Fajro,
per kiu Vi lumigas la nokton,
kaj ĝi estas bela kaj gaja, potenca kaj forta.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per nia fratino la Tero,
kiu nin nutras kaj portas,
kaj produktas fruktojn diversajn kun koloraj floroj kaj herboj.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per tiuj, kiuj pardonas pro Via amo,
kaj suferas malsanojn kaj dolorojn;
beataj tiuj, kiuj suferas ilin trankvile,
ĉar de vi, ho Plej Supera, ili estos kronataj.
Laŭdata estu, mia Sinjoro, per nia fratino, la korpa Morto,
kiun neniu povas forkuri: ve al tiuj, kiuj pereos en kulpoj mortigaj!
Beataj, kiuj troviĝas en viaj tre sanktaj voloj,
ĉar la dua morto ne faros al ili malbonon.
Laŭdu kaj benu mian Sinjoron,
kaj danku Lin kaj servu al Li per granda humileco.
Francesco d’Assisi, trad. Stefano De Carolis
(laŭ manuskripto)
