Il 5 febbraio è l’anniversario della nascita (nel 1859) del poeta e cantautore italiano (napoletano) Giovanni Capurro (1859-1920)
it.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Capurro
autore nel 1898 della parole della più celebre canzone napoletana, ‘O sole mio
it.wikipedia.org/wiki/%27O_sole_mio
musicata da Eduardo Di Capua (1865-1917)
it.wikipedia.org/wiki/Eduardo_Di_Capua
e interpretata da famosi artisti; tra i tanti:
Enrico Caruso
Luciano Pavarotti, Placido Domingo, José Carreras
Elvis Presley (a tempo di rock, con un testo diverso, in inglese, con il titolo “It’s Now or Never”)
La cosa incredibile è che la canzone non nacque sotto il sole di Napoli, ma a Odessa
it.wikipedia.org/wiki/Odessa
eo.wikipedia.org/wiki/Odeso
(oggi Ucraina, all’epoca Impero Russo), durante una tournée artistica del musicista, che si ispirò al sole che sorgeva… sul Mar Nero, pensando con nostalgia a quello di Napoli.
Nonostante il successo mondiale della canzone, entrambi gli autori morirono poverissimi, poiché i proventi andarono, vanno e andranno (fino al 31 dicembre 2042) alla casa editrice Bideri; infatti, dopo 120 anni, la canzone è ancora soggetta a diritto d’autore, perché nel 1972 la casa editrice dichiarò che della musica era coautore, con Di Capua, un mandolinista della sua orchestra, Alfredo Mazzucchi (1878-1972)
it.wikipedia.org/wiki/Alfredo_Mazzucchi
e la legge prevede che le opere dell’ingegno divengano di pubblico dominio 70 anni dopo la morte dell’ultimo autore.
La canzone è stata tradotta in Esperanto due volte, da Karl Vanselow (solo le prime due strofe) e da Luigi Minnaja.
Ne trascrivo il testo in napoletano e in Esperanto, ed allego:
- la prima pagina dello spartito;
– una vecchia cartolina della casa editrice Bideri con la pubblicità della canzone
‘O SOLE MIO!
Parole di Giovanni Capurro,
musica di Eduardo Di Capua
e Alfredo Mazzucchi
I
Che bella cosa ‘na jurnata ‘e sole,
n’aria serena doppo ‘na tempesta!
Pe’ ll’aria fresca pare gia’ na festa…
Che bella cosa na jurnata ‘e sole.
Ma n’atu sole
cchiu’ bello, oi ne’,
‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
‘O sole, ‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
sta ‘nfronte a te!
II
Lucene ‘e llastre d’a fenesta toia;
‘na lavannara canta e se ne vanta
e pe’ tramente torce, spanne e canta
lucene ‘e llastre d’a fenesta toia.
Ma n’atu sole
cchiu’ bello, oi ne’,
‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
‘O sole, ‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
sta ‘nfronte a te!
III
Quanno fa notte e ‘o sole se ne scenne,
me vene quase ‘na malincunia;
sotto ‘a fenesta toia restarria
quanno fa notte e ‘o sole se ne scenne.
Ma n’atu sole
cchiu’ bello, oi ne’.
‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
‘O sole, ‘o sole mio
sta ‘nfronte a te!
sta ‘nfronte a te!
SUNO MIA
Vortoj de Giovanni Capurro,
muziko de Eduardo Di Capua
kaj Alfredo Mazzucchi,
trad. Karl Vanselow
www.cinquantini.it/esperant/kantoj/napolaj.html#SUNO%20MIA1
I.
Ravas la suno en la ruĝ’ vespera,
antaŭ ol ĝi for en la nokton iras.
Kiu ĝin vidas, tiu ĝin admiras
pro ĝia belo reva supertera.
Nur unu suno
min ravas pli,
la sun’ plej bela
ja estas vi,
nur vi, nur sole vi,
estu ĉiama
suno por mi.
II.
Pasos la nokto, kaj post gia fuĝo
la suno ree lumos de l’ ĉielo.
Ĝi ravos nin per admirinda belo
en plena pompo de l’ matena ruĝo.
Nur unu suno
min ravos pli,
la plej radia
sun’ estas vi,
nur vi, nur sole vi,
estu la sun’
la sun’ por mi.
SUNO MIA
Vortoj de Giovanni Capurro,
muziko de Eduardo Di Capua
kaj Alfredo Mazzucchi,
trad. Luigi Minnaja
www.cinquantini.it/esperant/kantoj/napolaj.html#SUNO%20MIA
I
Kiom ĝojigas sunobrila tago,
post uragan’ ĉielo plenserena;
l’aero freŝa ŝajnas festoplena…
Kiom ĝojigas sunobrila tago!
Sed sun’ alia,
eĉ bela pli,
sur frunto via
ardas por mi!
Sed suno,
sed sun’ alia
sur frunto via
ardas por mi.
II
Brilas la vitroj de fenestro via,
pro sia voĉo lavistino vantas,
dum ŝi, la tukojn etendante, kantas,
brilas la vitroj de fenestro via.
Sed sun’ alia,
eĉ bela pli,
sur frunto via
ardas por mi!
Sed suno,
sed sun’ alia
sur frunto via
ardas por mi.
III
Kiam noktiĝas kaj subiras suno,
min kaptas ombro de melankolio:
kaj mi restadus sub fenestro via,
kiam noktiĝas kaj subiras suno.
Sed sun’ alia,
eĉ bela pli,
sur frunto via
ardas por mi!
Sed suno,
sed sun’ alia
sur frunto via
ardas por mi.
La melodio de “O sole mio” estis adaptita al la poemo de EmBa “Popol’ ni estas”:
http://www.esperantio.net/index.php?id=1425
Dankon pro la informo.
La melodio de la napola kanzono «‘O sole mio» estis mulfoje utiligita por adapti al ĝi alispecajn tekstojn; la plej konata ekzemplo estas tiu de Elvis Presley, kies plenumo en angla lingvo havas nenian sencan rilaton kun la originalo; sed la samon faris, ekzemple, Emanuele Rovere (Manŭel) en sia “Nun aŭ neniam” en Esperanto (en la KD “Duonvoĉe… tutkore”), aŭskultebla ankaŭ ĉe Jutubo:
https://www.youtube.com/watch?v=N1F8CvPaIfM&list=UU3fwxvaZDs7gA8GDNET29iQ
Antonio De Salvo