Il 19 agosto è l’anniversario della morte (nel 1954) del politico trentino Alcide De Gasperi (1881-1954)
it.wikipedia.org/wiki/Alcide_De_Gasperi
eo.wikipedia.org/wiki/Alcide_De_Gasperi
morto a Borgo Valsugana (Trentino), ma sepolto a Roma nel portico della chiesa di San Lorenzo fuori le Mura (in una tomba opera di Giacomo Manzù). La Chiesa cattolica gli ha già attribuito il titolo di Servo di Dio; dal 1993 è in corso la sua causa di beatificazione. Profondamente religioso, De Gasperi non fu assolutamente bigotto né clericale; tenne sempre distinte la sfera civile e quella ecclesiale, e praticò un anticomunismo fermo ma rispettoso, resistendo alle pressioni del Vaticano (all’epoca di Pio XII) che avrebbe preferito un’opposizione più aspra.
Trascrivo un articolo di Radio Roma-Esperanto dell’11 aprile 1981, in occasione del centenario della nascita; ed allego:
– l’immagine della chiesa romana di San Lorenzo fuori le Mura;
– l’immagine del francobollo emesso nel 2005 (per la verità, un po’ in ritardo) dalle Poste Italiane in occasione del cinquantesimo anniversario della scomparsa, con gli annulli speciali di Roma e di Borgo Valsugana;
– la copertina del volume di Carlo Minnaja “Trentlando – Verkistoj, legendoj, kantoj” (Trentino – Scrittori, leggende, canti), FEI, Milano 2014, il quale contiene (pagg. 24-36) una presentazione di De Gasperi, la traduzione in Esperanto di un estratto del discorso tenuto il 10 agosto 1946 alla Conferenza di Pace di Parigi
e la traduzione in Esperanto del discorso (sulle “radici spirituali dell’Europa”) tenuto ad Aquisgrana (Germania) il 24 settembre 1952, in occasione dell’attribuzione del Premio “Carlo Magno” per la sua attività europeista.
Mi piace qui citare, infine, quello che Alcide De Gasperi scrisse poco prima di morire, e che condivido:
Ho fatto tutto ciò ch’era in mio potere, la mia coscienza è in pace. Il Signore ti fa lavorare, ti permette di fare progetti, ti dà energia e vita, poi quando credi di essere necessario, indispensabile al tuo lavoro, ti toglie tutto improvvisamente. Ti fa capire che sei soltanto utile, ti dice: ora basta, puoi andare. E tu non vuoi, vorresti presentarti al di là col tuo compito ben finito e preciso. La nostra piccola mente umana ha bisogno delle cose finite e non si rassegna a lasciare ad altri l’oggetto della propria passione incompiuto.
RADIO ROMA – ESPERANTO
11.4.1981
NOVAĴOJ EL ITALUJO
ALCIDE DE GASPERI
Teksto de Damilano kaj Nicolò Carandina, traduko de Antonio De Salvo
Memorante pri Alcide De Gasperi en la unuajarcenta datreveno de lia naskiĝo, ne estas facile resumi lian penson kaj lian historian agadon, ĉar ili estas riĉaj kaj kompleksaj. Pri li oni povas memorigi la laboremon, la severan simplecon, la sincerecon, kaj kelkajn epizodojn, ekzemple tiun de lia ekparolo ĉe la Pac-Konferenco de Parizo en 1946, kiun li partoprenis kiel reprezentanto de la milit-venkita Italio: “Sinjoroj – li diris en tiu monda asembleo – mi sentas ke ĉio, escepte de via persona afableco, estas kontraŭ mi”. Li defendis sian Patrujon kun tioma pasio, digno kaj
demokrata sincereco, ke li konkeris la simpation de la asembleo. Italio, ankaŭ dank’ al tiu memorinda parolado, estis akceptita kun konfido inter la demokratajn naciojn, kaj komencis sian miraklan rekonstruon.
Alcide De Gasperi naskiĝis apud Trento. Profunde katolika, tre frue li dediĉis sin al politiko. En 1904, kiam li estis 23-jara, pro sia iredentisma agado (Trentio estis, tiam, sub aŭstra regado) li estis arestita, kune kun aliaj studentoj: ili ĉiuj eliris el la karcero unu monaton poste, sekve de vigla interveno de la itala Registaro. Poste, li doktoriĝis pri beletro, kaj komencis labori kiel ĵurnalisto. En 1905 li fondis la “Popolan Partion de Trentio”, kaj de 1906 ĝis 1926 estis direktoro de la katolika ĵurnalo “Trentio”. En 1911 li estis elektita Deputito ĉe la aŭstra Parlamento, en kiu, kune kun la socialisto Cesare Battisti, li kuraĝe defendis la rajtojn kaj la postulojn de la italoj de Trentio. En 1921, post la milito, kiu redonis Trention al Italio, De Gasperi estis elektita Deputito ĉe la itala Parlamento, kaj en 1924 li iĝis sekretario de la katolika partio. Kune kun aliaj Deputitoj, li direktis la parlamentan ribelon kontraŭ la faŝisma reĝimo. En 1926 esceptaj leĝoj altruditaj de Mussolini dissolvis ĉiujn partiojn kaj forigis el la Parlamento ĉiujn opoziciajn Deputitojn. Kvar monatojn poste, De Gasperi estis arestita dum li klopodis kaŝe iri al eksterlando, kaj kondamnita al 4 jaroj da karcero, el kiuj li plenumis 16 monatojn. Kiam li liberiĝis, li kunlaboris al ĵurnaloj kaj revuoj, sed li serĉadis iun stabilan laboron por vivteni sian familion. La tiama mons. Montini (kiu, poste, iĝos Papo Paŭlo la sesa) havigis al li tiun laboron en 1930 ĉe la Vatikana Biblioteko.
En 1942, ankoraŭ kaŝe, De Gasperi kunfondis la kristan-demokratan partion, kies sekretario li iĝis en 1943, post la disfalo de la faŝista diktaturo. Li aktive kunlaboris en la rezista movado kontraŭ nazi-faŝismo. En la ĵurnalo “Il Popolo”, kaŝe disvastigata en la zonoj okupitaj de germanoj, li aperigis poparte la programon, politikan kaj socialan, de la kristandemokrata partio. Ekde 1944 li iĝas Ministro pri Eksterlandaj Aferoj, kaj de 1945 ĝis 1953 li estas seninterrompe Ĉefministro: en ĉiuj Registaroj (escepte de tiu lasta, kiu, tamen, ne havis la konfidon de la Parlamento) partoprenas pluraj partioj, ĝis 1947 eĉ tiuj komunista kaj socialista. De Gasperi mortis 19.8.1954.
La agado de De Gasperi, je multjara distanco, aspektas enorma. Ĉe la fino de la milito, Italio estis kovrita de ruinoj, malriĉa kaj malsata, daŭre regata de la malamo de la interna milito, nematura el demokrata vidpunkto. De Gasperi prenis sur sin la regadon de tiu Italio, kaj, kun la persistemo kaj la fido de la aŭtentika kristano, li renovigis kaj rekonstruis ĝin. La vojo irenda estas malfacila, sed la homo kaj la politikisto superas ĉiujn barojn, eksterajn kaj internajn, kaj ebligas tiun moralan kaj materian renoviĝon, kiu, en malmultaj jaroj – ankaŭ dank’ al la politika stabileco – igos Italion unu el la ĉefaj Landoj en la mondo.
Entuziasma batalanto por la idealoj de libero kaj socia justeco, De Gasperi renaskigis la demokration, jam forgesitan pro la faŝisma diktaturo, kaj revivigis la esperojn de la italoj je estonteco de ekonomia kaj civila progreso.
Eŭropisto konvinkita jam ekde la unua postmilito, en la dua postmilito li batalis, kune kun Churchill, Adenauer kaj Schuman, por efektivigi la solidarecon kaj la politikan kaj ekonomian unuecon inter la landoj de la malnova kontinento, dum jarcentoj disŝiritaj de sangaj militoj. De Gasperi konceptis la eŭropan unuiĝon ankaŭ kiel nepre necesan etapon por konstrui kaj konservi la pacon en la mondo..
Al De Gasperi ŝuldiĝas pluraj peradoj ege malfacilaj. Li ebligis, ke Italio pasu de monarkio al respubliko sen fortaj ŝiriĝoj; li defendis la politikan memstarecon de katolikoj; li firmigis la kondiĉojn de libereco, ankaŭ pere de nova Konstitucio; li favoris la metodon de demokrata konfrontado kun la aliaj partioj. Post la balotoj de 18.4.1948, De Gasperi havis la absolutan plimulton en la Parlamento; malgraŭ tio, klarvide li daŭre petis la kunlaboron de aliaj demokrataj partioj, surbaze de stabila akordo inter la politikaj fortoj troviĝantaj ĉe la mezo de la Parlamento.
Jen la instruo kaj la heredaĵo de De Gasperi, al kiu aldoniĝas lia morala honesteco kaj lia alta spirita forto de kredanto.
