La 25-an de junio estas la datreveno de la naskiĝo (en 1858) de la franca verkisto Georges Victor Marcel Moinaux, konata per la pseŭdonimo Georges Courteline (1858-1929) it.wikipedia.org/wiki/Georges_Courteline
aŭtoro de ridigaj teatraĵoj kaj romanoj, kiuj mokas la altburĝan parizan societon (armeon, oficistaron, juĝistaron), kun tekstoj kiuj antaŭiras la teatron de absurdo de Eugen Ionesco.
Mi jam parolis pri li la 25-an de julio 2017,
transskribante la tradukon al Esperanto de unu lia skeĉo (Le nez du général Suif – La nazo de generalo Suif).
Hodiaŭ mi transskribas ankaŭ la originalon en franca lingvo, kaj ĝian tradukon al la itala.
Mi aldonas la francan poŝtmarkon de 1979, pro la 50-jara datreveno de la morto de Courteline.
(FRANÇAIS):
LE NEZ DU GÉNÉRAL SUIF
Scène I
La Mère: Ecoute, Toto. Tu sais que ce soir nous donnons un grand dîner. Nous aurons pas mal de personnes et notamment le général Suif, qui a eu le nez enlevé d’un coup de sabre, au Tonkin. Or, comme tu ne manquerais pas de t’écrier «oh!c’nez!» en apercevant le général, Toto, je te préviens d’une chose si tu dis un mot, un seul mot relativement au nez du général Suif, c’est à moi que tu auras affaire. Sous aucun prétexte, Toto, tu ne parleras du nez du général Suif, ou tu auras une telle fessée que le derrière t’en saignera.
Toto: Bah tu dis toujours la même chose, et, à la fin du compte, ça ne saigne jamais.
La Mère: Ça ne saigne jamais?… Eh bien, parles-en un petit peu, du nez du général Suif; tu verras si ça saignera.
Toto: C’est bon, c’est bon j’en parlerai pas.
La Mère: C’est que je te connais, beau masque… Tu es malfaisant par excellence et pour le plaisir de l’être…à ce point qu’on n’a jamais vu un enfant plus insupportable. Tiens, l’autre jour, quand les Kusseck sont venus dîner, est-ce que tu n’as pas inventé de te faufiler dans la salle à manger un peu avant qu’on se mette à table, et, comme il y avait des cerises pour le dessert, d’en retirer tous les noyaux avec tes doigts!
Toto: Tu ne me l’avais pas défendu.
La Mère: Défendu! Pouvais-je supposer que tu serais assez dégoûtant pour aller enlever tous les noyaux des cerises? Et il y a quinze jours, Toto, quand le chef de bureau de ton père est venu déjeuner chez nous, te rappelles-tu ce que tu as fait?
Toto: La fois que j’ai vidé le pain et que j’en ai retiré toute la mie?
La Mère: Oui, et que tu as pelé les pêches. Je m’en souviendrai de celle-là. Des pêches superbes que j’avais bien payées trois sous pièce, s’il vous plaît et artistement disposées, au beau milieu de la table, dans un compotier de cristal!… C’est très bien, nous entrons dans la salle à manger, et au lieu de mes pêches, qu’est-ce que je vois?… des espèces de globes jaunâtres, qui transpiraient comme des pieds! (Amère) Monsieur avait profité de ce que je ne le voyais pas, pour s’en venir peler les pêches!
Toto: Je croyais bien faire. Je pensais que le chef de bureau allait dire «A la bonne heure! Il est gentil, ce petit garçon! Il a pelé les pêches lui- même, afin d’épargner de la peine aux invités».
La Mère: Tu es un petit cochon, voilà tout ce que tu es. Et puis, parle un petit peu, Toto, parles en un petit peu, pour voir, du nez au général Suif !!!
Toto: Quand je te dis que j’en parlerai pas.
Scène II
On est à table.
Fin de repas.
Nombreux convives. Le général Suif occupe la place d’honneur, près de la maîtresse de la maison. Ventre opulent, moustache puissante, rosette d’officier de la Légion d’honneur, mais absence complète de toute espèce de nez. Toto a été très convenable; de tout le repas, il n’a, cet enfant, soufflé mot: il s’est borné à fixer de ses yeux intrigués et inquiets le nez du général Suif.
On apprête le café, que l’on verse.
Soudain, au milieu du recueillement qui accompagne cette opération:
Toto, d‘une voix éclatante: Mais maman, j’peux pas en parler, du nez du général Suif puisqu’il n’en a pas.
Georges Courteline
°°°°°
(ITALIANO)
IL NASO DEL GENERALE SUIF
Scena I
La Madre: Ascolta, Toto. Sai che stasera diamo una cena importante. Sai che avremo parecchie persone, e in particolare il generale Suif, che ha avuto il naso portato via da un colpo di sciabola, nel Tonchino. Ora, dato che non mancherai di gridare «oh! che naso!» vedendo il generale, Toto, ti avverto di una cosa, se dici una parola, una sola parola riguardo al naso del generale Suif, te la vedrai con me. Con nessun pretesto, Toto, non parlerai del naso del generale Suif, o avrai una tale sculacciata che il didietro ti sanguinerà.
Toto: Bah, dici sempre la stessa cosa, e in fin dei conti non sanguina mai.
La Madre: Non sanguina mai?… Ebbene, parla solo un po’ del naso del generale Suif; vedrai se sanguinerà.
Toto: Va bene, va bene, non ne parlerò.
La Madre: È che ti conosco, mascherina… Sei maligno per eccellenza e per il piacere di esserlo… al punto che non si è mai visto un bambino più insopportabile. Toh, l’altro giorno, quando i Kusseck sono venuti a cena, non ti sei forse inventato d’intrufolarti nella sala da pranzo un po’ prima che ci si mettesse a tavola, e dato che c’erano delle ciliegie per il dessert, di tirarne fuori tutti i noccioli con le dita!
Toto: Tu non me l’avevi proibito.
La Madre: Proibito! Potevo supporre che saresti stato così disgustoso da tirar fuori tutti i noccioli delle ciliegie? E quindici giorni fa, Toto, quando il capufficio di tuo padre è venuto a pranzo da noi, ti ricordi che cosa hai fatto?
Toto: Quella volta che ho svuotato il pane e ne ho tirato fuori tutta la mollica?
La Madre: Sì, e che hai sbucciato le pesche. Me ne ricorderò. Delle pesche superbe, che avevo pagato nientemeno tre soldi l’una, e disposte artisticamente, al bel centro della tavola, in una fruttiera di cristallo!… Benissimo, entriamo nella sala, e invece delle mie pesche, che vedo?… Delle specie di palle giallastre, che sudavano come dei piedi! (Amaramente) Il signorino aveva approfittato del fatto che non lo vedevo, per venirsene a sbucciare le pesche!
Toto: Credevo di far bene. Pensavo che il capufficio avrebbe detto: «Alla buon’ora! È carino, questo ragazzino! Ha sbucciato lui stesso le pesche, per risparmiare la fatica agli invitati».
La Madre: Sei un porcellino, ecco che cosa sei. E poi, hai voglia a parlare, Toto, per vedere il naso al generale Suif!!!
Toto: Ti dico che non ne parlerò.
Scena II
Si è a tavola.
Fine del pasto.
Numerosi convitati. Il generale Suif occupa il posto d’onore, accanto alla padrona di casa. Ventre opulento, baffi poderosi, rosetta di ufficiale della Legion d’onore, ma assenza completa di qualunque specie di naso. Toto è stato molto bravo; per tutto il pasto, questo ragazzo non ha spiccicato una parola; si è limitato a fissare con gli occhi intriganti e inquieti il naso del generale Suif.
Si prepara il caffè, che si versa.
All’improvviso, in mezzo al raccoglimento che accompagna questa operazione:
Toto, con voce squillante: Ma mamma, non posso parlarne, del naso del generale Suif, perché non ce l’ha.
Georges Courteline, trad. Antonio De Salvo
°°°°°
(ESPERANTO)
LA NAZO DE GENERALO SUIFO (humoraĵo)
UNUA SCENO
Patrino – Aŭdu, Joĉjo! Hodiaŭ ĉe ni okazos vespermanĝo, jam vi tion scias. Ni havos multajn gastojn kaj, inter ili, Generalon Suifon, kiu havis sian nazon tranĉita per sabrobato en Tonkino. Nun, vi certe ne preterlasus, vidante la Generalon, ekkrii: Kia nazo! – Mi antaŭsciigas al vi tion, ke, se vi diros eĉ unu vorton al Generalo, vi ricevos, poste, kion vi estis meritinta! Sub neniu preteksto, komprenu!, vi parolos pri la nazo de Generalo Suifo, alie vi prenos vangfrapon, tiamaniere, ke via haŭto sangados!
Joĉjo (sesjara) – Ho! Vi ĉiam diras tiel, sed poste neniam sangigas min!
Patrino – Ne? Nu, ekprovu do paroli pri la nazo de Generalo Suifo kaj, poste, vi bone vidos ĉu ĝi ne sangados!
Joĉjo – Bone, bone, panjo, pri ĝi mi certe ne parolos!
Patrino – Mi bone konas vin, petolulaĉo! Ŝajnas ke vi ĝuas farante domaĝon… tial ke mi neniam vidis infanon pli netolereblan ol vi! Pasintan tagon, ekzemple, kiam Kusek’aj tagmanĝis ĉe ni, ĉu vi ne forlasis manĝoĉambron, antaŭ ol ni sidiĝis, kaj per fingroj vi elprenis ĉiujn ĉerizojn, kiujn mi rezervigis por postmanĝo?
Joĉjo – Jes, sed antaŭe vi nenion diris al mi, tion ne fari!
Patrino – Kiamaniere mi povis supozi, ke vi estus farinta tion? Kaj, la pasintan dimanĉon, kiam venis ĉe nin oficestro de via patro, ĉu vi memoras, kion vi faris?
Joĉjo – Mi malplenigis bulkojn, elprenante ilian panmolaĵon!
Patrino – Jes, kaj poste vi senŝeligis la persikojn. Tion mi longtempe memoros! Persikoj tiel belegaj, kiujn mi pagis po kvindek centimoj, kaj kiujn mi tiel bone aranĝis sur kristalfruktujon meze de l’ tablo! Kaj kiam mi eniris en la manĝoĉambron por sidiĝi, kion mi vidis? Nur specojn da flavbuletoj, kiuj ŝvitis kiel hompiedoj! La sinjoreto profitis de l’ momento kiam mi lin ne vidis por senŝeligi la persikojn!
Joĉjo – Mi kredis bone fari tiamaniere! Mi supozis, ke oficestro certe estus al mi dirinta: «Kia kapabla infano! Kiel li estis ĝentila! Li eĉ senŝeligis por nin ne ĝeni!».
Patrino – Vi estas «porko», jen kio vi estas! Kaj nun parolu do pri la nazo de Generalo Suifo, kaj vi vidos tion, kio al vi okazos!….
Joĉjo – Mi jam diris al vi: mi neniam parolos!
DUA SCENO
(Ĉiuj sidiĝas ĉe la tablo. Fino de l’ vespermanĝo. Multnombraj invititoj. Generalo Suifo okupas honorindan lokon flanke de la domestrino. Abundegan ventron, densajn lipharojn, insignojn de franca honorlegio, sed… kompletan mankon de nazo!
Joĉjo estis tre saĝa! Dum la tuta tagmanĝo li ne diris eĉ unu vorton, sed nur limigante sin rigardadi, per malkvietaj kaj mirigitaj okuloj, la lokon en kiu estus devinta troviĝi la nazo de l’ Generalo. Oni alportas kafon. Dum la silentado, kiu ĉiam akompanas verŝadon de 1’ kafo en la tasojn:
Joĉjo (per forta voĉo) – Panjo, mi certe ne povis paroli pri la nazo de Generalo Suifo… ĉar li nazon ne havas!
Georges Courteline, trad. Giovanni Della Savia (L’Esperanto” 1920-5/6, p. 50-51)
