La 5-a de februaro estas la datreveno de la naskiĝo (en 1626) de la franca verkistino Marie de Rabutin-Chantal, markizino de Sévigné, konata kiel Madame de Sévigné, tio estas, Sinjorino de Sévigné (1626-1696),
it.wikipedia.org/wiki/Madame_de_S%C3%A9vign%C3%A9
(ne estas pri ŝi Vikipedia paĝo en Esperanto),
fama pro la sprita maniero en kiu ŝi priskribis la vivon de siatempa aristokrataro, precipe en rimarkinda nombro da leteroj, publikigitaj parte (614) en 1734-1737 kaj parte (772) en 1754: Madame de Sévigné bone konis tiun vivon, ĉar ŝi vizitadis la reĝan kortegon (je la tempo de Ludoviko la 14-a, la Sun-Reĝo) kaj la mondumajn salonojn.
Mi sendas al la paĝoj de Vikipedio, kaj transskribas eron, en la franca originalo, en mia traduko al la itala, kaj en la anonima traduko al Esperanto publikigita en “Franca Esperantisto” 1912-10, p. 184.
Mi aldonas la francan poŝtmarkon de 1996, laŭ skizo de Louis Briat, pro la triajarcenta datreveno de la morto de Madame de Sévigné.
(Segue traduzione in italiano – Sekvas traduko al Esperanto)
LE MADRIGAL DE LOUIS XIV
Il faut que je vous conte une petite historiette, qui est très vraie, et qui vous divertira. Le roi se mêle depuis peu de faire des vers: MM. de Saint-Aignan et Dangeau lui apprennent comment il faut s’y prendre. Il fit l’autre jour un petit madrigal, que lui-même ne trouva pas trop joli.
Un matin il dit au Maréchal de Grammont: «Monsieur le Maréchal, lisez, je vous prie, ce petit madrigal, et voyez si vous en avez jamais vu un si impertinent; parce qu’on sait que depuis peu j’aime les vers, on m’en apporte de toutes les façons».
Le Maréchal, apres avoir lu, dit au roi: «Sire, Votre Majesté juge divinement de toutes choses; il est vrai que voilà le plus sot et le plus ridicule madrigal que j’aie jamais lu».
Le roi se mit a rire et lui dit: «N’est-il pas vrai que celui qui l’a fait est bien fat?».
– Sire, il n’y a pas moyen de lui donner un autre nom.
– Oh bien! dit le roi, je suis ravi que vous men ayez parlé si bonnement; c’est moi qui l’ai fait!
– Ah! Sire, quelle trahison! que Votre Majesté me le rende; je l’ai lu brusquement.
– Non, Monsieur le Maréchal; les premiers sentiments sont toujours les plus naturels».
Le roi a fort ri de cette folie, et tout le monde trouve que voilà la plus cruelle petite chose que l’on puisse faire a un vieux courtisan. Pour moi, qui aime toujours à faire des réflexions, je voudrais que le roi en fit là-dessus et qu’il jugeat par là combien it est loin de connaitre jamais la vérité.
Mme de Sévigné
°°°°°
IL MADRIGALE DI LUIGI XIV
Devo raccontarti una piccola storiella cosa, che è assolutamente vera, e che ti divertirà. Da un po’ di tempo il re ha la pretesa di fare versi: i Signori de Saint-Aignan e Dangeau gli insegnano come bisogna fare. L’altro giorno fece un piccolo madrigale, che lui stesso non trovò troppo bello.
Una mattina disse al Maresciallo de Grammont: «Signor Maresciallo, leggete, vi prego, questo piccolo madrigale, e vedete se ne avete mai visto uno così impertinente; dato che si sa che da un po’ mi piacciono i versi, me ne portano di tutte le specie».
Il Maresciallo, dopo aver letto, disse al re: «Sire, Vostra Maestà giudica divinamente ogni cosa; è vero, ecco il più sciocco e il più ridicolo madrigale che io abbia mai letto».
Il re si mise a ridere e gli disse: «Non è vero che chi l’ha fatto è molto fatuo?».
– Sire, non c’è modo di dargli un altro nome.
– Ebbene! disse il re, sono contentissimo che me abbiate parlato così sinceramente; l’ho fatto io!
– Ah! Sire, che tradimento! Vostra Maestà me lo ridia; l’ho letto rapidamente.
– No, Signor Maresciallo; le prime sensazioni sono sempre le più naturali».
Il re ha riso molto di questa sciocchezza, e tutti trovano che questa è la cosuccia più crudele che si potesse fare a un vecchio cortigiano. Quanto a me, che amo sempre fare delle riflessioni, vorrei che il re ci pensasse su e giudicasse da questo quanto mai è lontano dal conoscere la verità.
Dagli Aneddoti di Madame de Sévigné (Franca Esperantisto 1910-12, p. 184)
Trad. Antonio De Salvo
°°°°°
LA MADRIGALO DE LUDOVIKO LA 14-A
Mi devas rakonti al vi ion, kio estas tute vera, kaj amuzos vin. De kelkaj tagoj la reĝo ekprovas fari versojn: S-roj de Saint-Aignan kaj Dangeau instruas lin pri la versfarado. Unu tagon li verkis madrigaleton, kiun li mem opiniis esti sufiĉe malbona.
Matene li diris al Marŝalo de Grammont: «S-ro Marsalo, mi petas, ke vi legu tiun madrigaleton, kaj diru ĉu vi iam vidis ion pli maltaŭga; ĉar oni scias, ke de post kelka tempo mi tre ŝatas la versojn, oni prezentas al mi versaĵojn, enhavantajn la plej diversajn kvalitojn.
Post legado la marŝalo diris al la rego: “Via Rega Moŝto bonege opinias pri ĉiuj aferoj. Verdire, jen la plej malsprita kaj la plej ridinda el madrigaloj, kiujn mi legis».
La reĝo ekridis kaj diris: “Ĉu ne vere? tiu, kiu verkis ĝin estas sentaŭgulo.
– Via Reĝa Moŝto estas prava: tute neeble estas doni al li alian nomon.
– Ho nu, diris la reĝo, mi estas ravita, ke vi tiel sincere parolis; la madrigalo estas verkita de mj!
– Ha! Via Reĝa Moŝto, kia perfido! Via Reĝa Moŝto bonvolos ĝin redoni al mi; tro rapide mi ĝin legis.
– Ne, S-ro Marŝalo; la unuaj sentoj estas ĉiam la plej naturaj.
La reĝo multe ridegis pri tiu okazinĵajo; kaj ĉiuj opinias, ke tio estas unu el la plej akraj ŝercoj, kiun oni povas fari al maljuna kortegano. Laŭ mi, kiu ĉiam ŝatas pripensi pri ĉio, mi volus, ke la reĝo ankaŭ pripensu pri tio, kaj per tio juĝu, kiel estas malfacile, ke li ekkonu iam la veron.
El la Anekdotoj de S-ino de Sévigné (Franca Esperantisto 1910-12, p. 184)
