La 22-a de novembro estas la datreveno de la naskiĝo (en 1842) de la kuba franclingva poeto kaj tradukisto (laŭ hispana deveno, ankaŭ hispanlingvano) José-Maria de Hérédia (1842-1905)
it.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9-Maria_de_H%C3%A9r%C3%A9dia
fr.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9-Maria_de_Heredia
(ne estas pri li Vikipedia paĝo en Esperanto),
fama pro la franclingva poemkolekto “Les Trophées” (La Trofeoj), kaj pro la traduko el la hispana al la franca de la “Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España” (Histoire véridique de la conquête de la Nouvelle-Espagne – Vera historio de la konkero de Nova Hispanio) de Bernal Díaz del Castillo
eo.wikipedia.org/wiki/Bernal_D%C3%ADaz_Del_Castillo
pri la konkero de Meksiko.
La du verkoj meritigis al li la allason al la “Académie Française” (Franca Akademio).
Mi transskribas (en la franca, en mia traduko al la itala, kaj en tiu al Esperanto de Gaston Waringhien) la soneton “Après Cannes” (Post Kannoj – Dopo Canne), kiu temas pri la terura roma malvenkego de 216 a. K. apud Cannae (elp. Kanne), eo.wikipedia.org/wiki/Batalo_de_Cannae
fare de la kartaga militestro Hanibalo Barka (247 a.K. – 183 a.K.)
eo.wikipedia.org/wiki/Hanibal_Barka
Malgraŭ la ŝajnoj, la soneto estas himno al la Roma grandeco: Hanibalo, kiu aspektas kvazaŭ premsonĝa fantomo, tamen ne sukcesos konkeri Romon, post la venko en Cannae.
Mi listigas, ĉe la fino, la tradukojn al Esperanto de poemoj de Hérédia.
Mi aldonas tunizian poŝtmarkon de 1995 honore al Hanibalo.
APRÈS CANNES
(Yvon Jean)
Un des consuls tué, l’autre fuit vers Linterne
ou Venuse. L’Aufide a débordé, trop plein
de morts et d’armes. La foudre au Capitolin
tombe, le bronze sue et le ciel rouge est terne.
En vain le Grand Pontife a fait un lectisterne
et consulté deux fois l’oracle sibyllin;
d’un long sanglot l’aïeul, la veuve, l’orphelin
emplissent Rome en deuil que la terreur consterne.
Et chaque soir la foule allait aux aqueducs,
plèbe, esclaves, enfants, femmes, vieillards caducs
et tout ce que vomit Subure et l’ergastule;
tous anxieux de voir surgir, au dos vermeil
des monts Sabins où luit l’oeil sanglant du soleil,
le Chef borgne monté sur l’éléphant Gétule.
José-Maria de Hérédia
°°°°°
DOPO CANNE
Uno dei consoli ucciso, l’altro fugge verso Literno
o Venosa. L’Ofanto è straripato, troppo pieno
di morti e d’armi. La folgore cade
sul Campidoglio, il bronzo suda e il cielo rosso è spento.
Invano il Pontefice Massimo ha fatto un lectisternio
e consultato due volte l’oracolo sibillino;
d’un lungo singhiozzo il vecchio, la vedova, l’orfano
riempiono Roma in lutto che il terrore costerna.
E ogni sera la folla andava agli acquedotti,
plebe, schiavi, bambini, donne, vecchi cadenti
e tutto quello che vomita la Suburra e la galera;
tutti in apprensione di veder sorgere, sul dorso vermiglio
dei monti Sabini, ove riluce l’occhio insanguinato del sole,
il Condottiero guercio montato sull’elefante getulo.
José-Maria de Hérédia, trad. Antonio De Salvo
°°°°°
POST KANNOJ
Unu konsulo mortis; la dua al Literno
aŭ Venuzio fuĝis. Aŭfido transtumultis
tro plena de kadavroj. Al Kapitol’ insultis
fulmbato; bronzoj ŝvitas kaj mornas nubo-sterno.
La Granda Pontifiko, post vana lektisterno,
sibilan orakolon dufoje jam konsultis;
avo, vidvin’ kaj orfo lamente plorsingultis
en Rom’ funebra, kiun plenigis tim-konsterno.
Vespere l’ akveduktojn sieĝis svarm’ senorda,
sklavo, virin’ infano kaj kadukulo olda,
kaj ĉio, kion vomas Subur’ kaj dom’ de puno,
angore, ke sur monto Sabina, ruĝe brula,
aperos en sangbrilo de la okul’ de l’ suno
la duonblinda Estro sur elefant’ Getula.
José-Maria de Hérédia, trad. Gaston Waringhien
(“Literatura Mondo” 1934-10, p. 180)
°°°°°
Tradukoj al Esperanto el José-Maria de Hérédia
Traduzioni in Esperanto da José-Maria de Hérédia
La Prière du Mort
– “Les Trophées” (La Trofeoj), trad. Gaston Waringhien, TK/Stafeto, Kopenhago, 1977
– “Pour le Vaisseau de Virgile” (Por la Virgilia ŝipo), trad. Jean Parisot, “Lingvo Internacia” 1907-8, p. 345
– “Épiphanie” (Epifanio), trad. Jean Parisot, “Lingvo Internacia” 1908-1, p. 12
– “L’Esclave” (La sklavo), trad. Kálmán Kalocsay,
“Eterna bukedo”, 1931, p. 212
www.egalite.hu/kalocsay/eterna/la%20sklavo.htm
“Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 457
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/la%20sklavo.htm
– Sur un Marbre brisé (Pri rompita marmoro), trad. Kálmán Kalocsay,
“Eterna bukedo”, 1931, p. 213
www.egalite.hu/kalocsay/eterna/pri%20rompita%20marmoro.htm
“Tutmonda sonoro” 1981, 2, p .457
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/pri%20rompita%20marmoro.htm
– “Le Cydnus” (La Cydnus), trad. Kálmán Kalocsay,
“Eterna bukedo”, 1931, p. 213
www.egalite.hu/kalocsay/eterna/la%20cydnus.htm
“Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 458
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/la%20cydnus.htm
– “Le Naufragé” (La ŝiprompulo), trad. Gaston Waringhien, “Literatura Mondo” 1934-5, p. 83
– “Les Conquérants” (La orkonkerantoj), trad. Gaston Waringhien, “Literatura Mondo” 1934-5, p. 93
– “Trebbia”, trad. Gaston Waringhien, “Literatura Mondo” 1934-10, p. 180
– “Après Cannes” (Post Kannoj), trad. Gaston Waringhien, “Literatura Mondo” LM 1934-10, p. 180
– “Le Daïmio” (La daimo), trad. G.S., “Esperanto de UEA” 1940-1, p. 5
– “Le Récif de corail” (Koral-rifo), trad. G.S., “Esperanto de UEA” 1940-1, p. 5
– “Némée” (Nemeo), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 458
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/nemeo.htm
– “Stymphale” (Stimfalo), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 459
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/stimfalo.htm
– “Nessus” (Nesso), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 459
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/nesso.htm
– “La Centauresse” (La Centaŭrino), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 460
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/la%20centaurino.htm
– “Hercule et les Centaures” (Ĉevalviroj kaj Herkulo), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 460
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/cxevalviroj%20kaj%20herkulo.htm
– “Fuite de Centaures” (Fuĝo de centaŭroj), trad. Kálmán Kalocsay, “Tutmonda sonoro” 1981, 2, p. 461
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/fugxo%20de%20centauroj.htm
