La 17-a de aŭgusto estas la datreveno de la morto (en 1987) de la brazila poeto kaj verkisto Carlos Drummond de Andrade (1902-1987)

eo.wikipedia.org/wiki/Carlos_Drummond_de_Andrade

​Aparte interesita je la sociaj temoj (krom je la naturo kaj la amo), Drummond de Andrade estas subtenanto de la libereco de la vortoj, kiujn li ofte kreas aŭ vestas per novaj signifoj, ne troveblaj en la vortaroj: mi spertis tion dum la traduko al la itala de la poeziaĵo “O Homem, as Viagens” (La homoj, la vojaĝoj), en kiu la poeto kontraŭmetas homecan vidon al tiu teknologia de la vetkuro al la konkero de la spaco, kiu igas duarangaj la surterajn problemojn de malsato, de malegalecoj kaj de maljustecoj, kaj deturnas la homojn de la ekkono de si mem.

​Mi transskribas la poeziaĵon, en la portugala, en mia proksimuma traduko al la itala, kaj en la versio al Esperanto (“La homoj, la vojaĝoj”) de Aloísio Sartorato publikigita en “Literatura Foiro” 2008-233, p. 165-166.

​Mi aldonas la usonan poŝtmarkon de 1994 pro la 25-a datreveno de la unua homa surluniĝo (1969).

---

O HOMEM, AS VIAGENS

 

   O homem, bicho da Terra tão pequeno

   chateia-se na Terra

   lugar de muita miséria e pouca diversão,

   faz um foguete, uma cápsula, um módulo

   toca para a Lua

   desce cauteloso na Lua

   pisa na Lua

   planta bandeirola na Lua

   experimenta a Lua

   coloniza a Lua

   civiliza a Lua

   humaniza a Lua.

 

   Lua humanizada: tão igual à Terra.

   O homem chateia-se na Lua.

   Vamos para Marte – ordena a suas máquinas.

   Elas obedecem, o homem desce em Marte

   pisa em Marte

   experimenta

   coloniza

   civiliza

   humaniza Marte com engenho e arte.

 

   Marte humanizado, que lugar quadrado.

   Vamos a outra parte?

   Claro – diz o engenho

   sofisticado e dócil.

   Vamos a Vênus.

   O homem põe o pé em Vênus,

   vê o visto – é isto?

   idem

   idem

   idem.

 

   O homem funde a cuca se não for a Júpiter

   proclamar justiça junto com injustiça

   repetir a fossa

   repetir o inquieto

   repetitório.

 

   Outros planetas restam para outras colônias.

   O espaço todo vira Terra-a-terra.

   O homem chega ao Sol ou dá uma volta

   só para tever?

   Não-vê que ele inventa

   roupa insiderável de viver no Sol.

   Põe o pé e:

   mas que chato é o Sol, falso touro

   espanhol domado.

 

   Restam outros sistemas fora

   do solar a col-

   onizar.

   Ao acabarem todos

   só resta ao homem

   (estará equipado?)

   a dificílima dangerosíssima viagem

   de si a si mesmo:

   pôr o pé no chão

   do seu coração

   experimentar

   colonizar

   civilizar

   humanizar

   o homem

   descobrindo em suas próprias inexploradas entranhas

   a perene, insuspeitada alegria

   de con-viver.

°°°°°

 

GLI UOMINI, I VIAGGI

 

L’uomo, bestiolina della Terra tanto piccola,

si annoia sulla Terra

luogo di molta miseria e poco divertimento,

fa un razzo, una capsula, un modulo

punta sulla Luna

scende cauto sulla Luna

calpesta la Luna

pianta una bandiera sulla Luna

sperimenta la luna

civilizza la luna

colonizza la luna

umanizza la Luna.

 

Luna umanizzata: tanto uguale alla Terra.

L’uomo si annoia sulla Luna.

Andiamo su Marte – ordina alle sue macchine.

Esse obbediscono, l’uomo scende su Marte

calpesta Marte

sperimenta

colonizza

umanizza Marte con ingegno e arte.

 

Marte umanizzato, che luogo monotono,

andiamo da un’altra parte?

naturalmente – dice il congegno

sofisticato e docile.

Andiamo su Venere.

L’uomo mette piede su Venere.

vede il visto – è questo?

idem

idem

idem.

 

L’uomo va fuori di testa se non va su Giove

a proclamare la giustizia unita all’ingiustizia

ripetere la fossa

ripetere l’inquieta

ripetizione.

 

Altri pianeti restano per altre colonie.

Tutto lo spazio diventa Terra.

L’uomo arriva sul Sole o fa un giro

solo per averlo?

Non vedi che inventa

un vestito resistente al fuoco per vivere sul Sole.

Mette piede:

ma quanto è noioso il Sole, falso toro

spagnolo domato.

 

Restano altri sistemi all’esterno

di quello solare da colo-

nizzare.

Quando li avrà finiti tutti

soltanto resta all’uomo

(sarà attrezzato?)

il difficilissimo pericolosissimo viaggio

da sé a se stesso:

mettere il piede sul terreno

del proprio cuore

sperimentare

colonizzare

civilizzare

umanizzare

l’uomo

scoprendo nelle proprie inesplorate viscere

la perenne, insospettata gioia

del con-vivere.

 

Carlos Drumond de Andrade

trad. Antonio De Salvo

 

°°°°°

 

LA HOMOJ, LA VOJAĜOJ

 

La homo, tiu eta vermo,

tediĝas en la Tero,

loko de granda mizero kaj eta amuzo,

konstruas rakedon, kosmoŝipon,

ekflugas al la Luno,

zorge surluniĝas,

tuŝas la Lunon,

hisas flagon surlune,

provas la Lunon,

civilizas la Lunon,

koloniigas la Lunon,

humanigas la Lunon.

 

Luno humanigita – Tiom egala al Tero.

La homo tediĝas sur la Luno.

Ni iru al Marso – li ordonas al la masinoj,

ili obeas, la homo surmarsiĝas,

tuŝas Marson,

provas,

koloniigas,

civilizas,

humanigas Marson kun talento kaj arto:

 

Marso humanigita – kia teda loko!

Ĉu ni iru aliloken?

Kompreneble, respondas la maŝino obeeme,

Ni iru al Venuso!

La homo iras al Venuso,

vidas ĉion – Ĉu nur tio?

Same

Same

Same

 

 

La homo freneziĝos, se li ne iros al Jupitero

proklami la justecon kaj ankaŭ la maljustecon

denove tediĝi

denove enui.

 

Sed ekzistas aliaj planedoj por konkeri.

La tuta spaco iĝas Tero.

La homo alvenas al la Suno

kaj inventas vestaĵon

uzeblan sur la Suno.

Piedtuŝas ĝin.

Sed kiom teda ankaŭ ĝi estas!

Falsa hispana taŭro dresita.

 

Krom la Suno ankoraŭ ekzistas

aliaj sistemoj por koloniigi.

Ĉe la fino

restos al la homo

(ĉu li estas preparita?)

la malfacilega, la danĝerega vojaĝo

enen de si mem,

tuŝi la kernon

de sia koro,

provi

koloniigi

civilizi

humanigi

la homon,

eltrovante interne de si mem

la eternan kaj nesuspektindan

ĝojon de la kunvivado.

 

Carlos Drummond de Andrade

trad. Aloísio Sartorato

(“Literatura Foiro” 2008-233, p. 165-166)