La 6-an de julio 2018, parolante pri la “Monda Tago de Kiso”
www.bitoteko.it/esperanto-vivo/eo/2018/07/30/bacio/
mi antaŭanoncis poeziaĵon pri kisoj de la latina poeto Gaius Valerius Catullus, en Esperanto Katulo (84 a.K.- 54 a.K.)
al sia amatino Lesbia; jen ĝi, en latino, en la itala, kaj en duobla traduko al Esperanto de Kálmán Kalocsay.
En alia okazo mi parolos amplekse pri Catullus (Katulo).
Mi aldonas italan poŝtmarkon de 1949 (laŭ skizo de C. Tomiolo) pro la dumiljara datreveno de la morto de la poeto.
Du kuriozaĵoj:
– la terminoj “basium/ basia”, “basiare”, “basiationes” indikas ne la simplan ameman kison (osculum/ oscula, osculare), sed ion mezvoje inter tiu kaj la krude amora kiso (“suavium”); eble por la unua fojo en la klasika latina literaturo estas utiligataj tiuj terminoj “basium/ basia”, “basiare”, “basiationes”, kiuj poste fariĝos komunuzaj kaj transiros al latinidaj naciaj lingvoj (ekzemple al la itala);
– la precizaj datoj de la vivo de Katulo estas nekonataj (oni nur scias kun certeco, ke li mortis 30-jara); la filatela memorigo en 1949 kongruas nek kun la mortodato ĝenerale akceptita (54 a.K.), nek kun tiu indikita de Sankta Hieronimo (57 a.K.).
QUÆRIS, QUOT MIHI BASIATIONES (CARMEN 7)
Quæris, quot mihi basiationes
tuæ, Lesbia, sint satis superque.
Quam magnus numerus Libyssæ harenæ
lasarpiciferis iacet Cyrenis,
oraclum Iovis inter æstuosi
et Batti veteris sacrum sepulcrum,
aut quam sidera multa, cum tacet nox,
furtivos hominum vident amores:
tam te basia multa basiare
vesano satis et super Catullo est,
quæ nec pernumerare curiosi
possint nec mala fascinare lingua
Gaius Valerius Catullus
°°°°°
CARME 7
Chiedi tu quanti dei tuoi baciamenti
mi sono, Lesbia, bastanti o superflui.
Quanta la sabbia in Libia in grande numero
giace a Cirene fertile di silfio
tra Giove che dà oracoli di fuoco
e il vecchio Batto che ha una sacra tomba,
quanti i molti astri in notte silenziosa,
che vedono i furtivi amori umani,
tanto all’insano Catullo è bastante
e superfluo che baci molti baci,
che il curioso non possa numerare
né far la mala lingua il suo malocchio.
Gaius Valerius Catullus, trad. Federico Cinti
www.bibliomanie.it/libellus_catullo_cinti.htm
°°°°°
AL LESBIA
Vi, Lesbia, demandas, kiom kisojn
mia koro bezonus por satiĝi?
Ho, demandu do, kiom sabloj ardas
en la palma dezerto de Libio,
kie templokornicojn kaj la tombojn
de l’ prareĝoj sopira sun’ bruligas;
ho, demandu do, kiom steloj ŝtele
rigardadas en la sekreta nokto
la plezurojn, kaŝatajn amojn homajn:
tiom kisojn bezonus kor’ freneza
de la povra Catullus por satiĝi,
tiom kisojn, ke nek scivola mens’, nek
lang’ malica kapablu kalkul-teni.
Caius Valerius Catullus, trad. Kálmán Kalocsay
“Eterna bukedo”, 1931, p. 32
www.egalite.hu/kalocsay/eterna/al%20lesbia.htm
°°°°°
KISSOIFO
Kiom da viaj kisoj do, Lesbia,
– demandas vi – satigus min, tro multa?
Ho, kiom da sableroj en Libia
dezerto, inter la Jupitro-kulta
orakolej’ kaj sankta lok’ sepulta
de l’ praa Battus en Cyrene ardas,
kie silfioj kreskas flavombrelaj,
aŭ kiel multe da okuloj stelaj
en la silenta nokto alrigardas
sekretajn parojn dum la amoj ŝtelaj,
tiom da kisoj kun vi kisi trovus
la frenezul’ Catullus sate multa,
kiujn nek nombri scivolulo stulta,
nek lang’ malica jam missorĉi povus.
Caius Valerius Catullus, trad. Kálmán Kalocsay
“La nica literatura revuo” 1961-38, novembro/ decembro, p. 42
literaturo.org/HARLOW-Don/Esperanto/Literaturo/Revuoj/nlr/nlr72/catullus/kissoifo.html
“Tutmonda sonoro”, 1981, p. 164
www.egalite.hu/kalocsay/tutmonda/kissoifo.htm
