La 20-a de julio estas la datreveno de la naskiĝo (en 1304) de la itala (toskana) poeto, verkisto, filozofo kaj humanisto Francesco Petrarca (1304-1374)
eo.wikipedia.org/wiki/Francesco_Petrarca
Pri li mi jam parolis la 6-n de aprilo 2017
www.bitoteko.it/esperanto-vivo/eo/2017/04/06/francesco-petrarca/
Mi sendas al la paĝoj de Vikipedio pri la vivpriskribaj donitaĵoj.
Mi transskribas unu el liaj plej famaj poeziaĵoj, “Chiare fresche e dolci acque”, en la itala kaj en la traduko al Esperanto (Dolĉa akvo, freŝa, klara) de Luigi Minnaja.
Mi aldonas (el inter la multenombraj filatelaj omaĝoj de diversaj Landoj):
– francan poŝtmarkon de 1956, desegnitan de Louis Muller kaj gravuritan de Jean Pheulpin, en la serio “Célébrités étrangères ayant oeuvré en France” (Fremdaj famuloj, kiuj agadis en Francio). La poŝtmarko estis aplikita sur karto kun speciala stampo de la 6-a de aŭgusto 1957 pro la 42-a Universala Kongreso de Esperanto de 1957 (Marseille/ Marsejlo);
– la poŝta datstampo utiligita en la eldona tago (10-a de novembro 1956) enFontaine de Vaucluse (Fonto de Valkluzo)
it.wikipedia.org/wiki/Fonte_di_Valchiusa
it.wikipedia.org/wiki/Fontaine-de-Vaucluse
la loko, kiu onidire inspiris la poeziaĵon de Petrarca.
CXXVI. CHIARE FRESCHE E DOLCI ACQUE
Chiare fresche e dolci acque
ove le belle membra
pose colei che sola a me par donna;
gentil ramo, ove piacque,
(con sospir mi rimembra)
a lei di fare al bel fianco colonna;
erba e fior che la gonna
leggiadra ricoverse con l’angelico seno;
aere sacro sereno
ove Amor co’ begli occhi il cor m’aperse:
date udienza insieme
a le dolenti mie parole estreme.
S’egli è pur mio destino,
e ‘l cielo in ciò s’adopra,
ch’Amor quest’occhi lagrimando chiuda,
qualche grazia il meschino
corpo fra voi ricopra,
e torni l’alma al proprio albergo ignuda;
la morte fia men cruda
se questa spene porto
a quel dubbioso passo,
ché lo spirito lasso
non poria mai più riposato porto
né in più tranquilla fossa
fuggir la carne travagliata e l’ossa.
Tempo verrà ancor forse
ch’a l’usato soggiorno
torni la fera bella e mansueta,
e là ‘v’ella mi scorse
nel benedetto giorno,
volga la vista disiosa e lieta,
cercandomi; ed o pietà!
già terra infra le pietre
vedendo, Amor l’inspiri
in guisa che sospiri
sì dolcemente che mercé m’impetre,
e faccia forza al cielo
asciugandosi gli occhi col bel velo.
Da’ be’ rami scendea,
(dolce ne la memoria)
una pioggia di fior sovra ‘l suo grembo;
ed ella si sedea
umile in tanta gloria,
coverta già de l’amoroso nembo;
qual fior cadea sul lembo,
qual su le treccie bionde,
ch’oro forbito e perle
eran quel dì a vederle;
qual si posava in terra e qual su l’onde,
qual con un vago errore
girando perea dir: “Qui regna Amore”.
Quante volte diss’io
allor pien di spavento:
“Costei per fermo nacque in paradiso!”.
Così carco d’oblio
il divin portamento
e ‘l volto e le parole e’l dolce riso
m’aveano, e sì diviso
da l’imagine vera,
ch’i’ dicea sospirando:
“Qui come venn’io o quando?”
credendo esser in ciel, non là dov’era.
Da indi in qua mi piace
quest’erba sì ch’altrove non ho pace.
Se tu avessi ornamenti quant’hai voglia,
poresti arditamente
uscir del bosco e gir infra la gente.
Francesco Petrarca
°°°°°
CXXVI. DOLĈA AKVO, FREŜA, KLARA
Dolĉa akvo, freŝa, klara,
kie korp’ kuŝis bela
de l’ nura, kiun taksas mi virino;
ĝentila branĉo, kara
(memoro kormuela)
al ŝia flanko por apog-destino;
herb’, floroj, kujn sino
anĝela, kaj gracia
prikovris jup’ senĝena;
sankta aer’ serena,
kie Amoro min per ĉarmo ŝia
kortrafis: aŭdu kune
mian ekstreman ve-parolon nune.
Se ja pro mia fato
(akcelas ĝin ĉielo)
Amor’ ĉi ploran vidon fermos truda,
la korpon homkompato
kovru en ĉi parcelo,
kaj al ĉiel’ l’ anim’ reiru nuda.
Mort’ estos malpli kruda,
se portas ĉi esperon
mi al transir’ dubema;
ĉar la spirit’ lac-pena
ne povus iri pli ripozan sferon,
nek resti en fosaĵo pli ermita
la ostoj kaj la karno turmentita.
Temp’ eble venos plue,
kiam al lok’ konata
milde kruela belulin’ reiros;
kie ŝi min unue
vidis, je l’ tag’ beata,
rigardos ŝi kun ĝojo kaj deziros
min serĉe; ve! ŝi miros,
vidante min jam tero
tombe; Amor’ inspiru,
por ke tiom suspiru
ŝi dolĉe, ke por mia nesufero
ŝi tuŝu l’ Eternulon,
al si viŝante per vual’ l’ okulon.
De l’ belaj branĉoj falis
(dolĉas en la memoro)
ade sur ŝian sinon florpluveto;
ŝi side sin vualis
humila en la gloro
per la superŝutanta ĉarmtapeto.
Flor’ trafas tualeton,
alia harojn blondajn
ŝajnantajn or’ subtila
en tiu tago brila;
flor’ teron trafas, iu l’ akvojn ondajn,
kaj iu ŝajnkonfidas,
vagante en la aer’: “Amor’ ĉi sidas”.
Kiom da fojoj diris
mi kun teruropleno:
“Certe de Paradiz’ ŝi estas ido!”.
Min en forgeson tiris
ŝia anĝel-sinteno,
la vortoj, la vizaĝ’, la dolĉa rido
kaj tiom da divido
nakis de l’ bildo vera,
ke dire mi ekĝemis:
“Mi kiel, kiam venis?”.
Kredante min ĉiele, ne surtera.
Nun tiu herbo ravas
min tiel, ke nur ĉi mi pacon havas.
Se vestus vin ornamoj laŭdezire,
vi kun kuraĝosento
povus de l’ kampoj iri al la gento.
Francesco Petrarca, trad. Luigi Minnaja
(“Itala antologio” – Antologia Italiana, 1987, p. 85-87)
