La 13-an de aŭgusto estas la datreveno de la naskiĝo (en 1853) de la itala juristo kaj politikisto Antonio Salandra (1853-1931)
it.wikipedia.org/wiki/Antonio_Salandra
kiu, Ĉefministro de la 21-a de marto 1914 ĝis la 18-a de junio 1916, transirigis Italion de neŭtraleco al interveno (la 24-an de majo 1915) en la unuan mondmiliton, je la flanko de la Triopa Enteto (Triple Entente: Britio, Francio kaj Ruslando), anstataŭ de la Triopa Alianco (Germanio, Aŭstrio-Hungario kaj Italio).
Mi transskribas artikolon de “L’Esperanto” 1915-12 (paĝoj 134-135), kaj aldonas la kovrilon de la 12-paĝa broŝuro, eldonita en 2.000 ekzempleroj kaj senpage disdonita de la esperantista Padova Komitato “Por Italujo per Esperanto”, kun la traduko al Esperanto de la parolado, pledanta por interveno, de Salandra de la 2-a de junio 1915 ĉe la Roma Kapitolo (itala eldono titolita “Nia milito estas sankta”), responde al la aŭstraj akuzoj pri “perfido”. Estas rimarkinde, ke en la traduko partoprenis la junega Bruno Migliorini
it.wikipedia.org/wiki/Bruno_Migliorini
kiu, naskiĝinte la 19-an de novembro 1896, tiuepoke ankoraŭ ne havis 19 jarojn.
​La broŝuro entenas ĉi tiujn paragrafojn:
Nia milito estas sankta – La malamika kolero – La ago de kriminala frenezeco – Novaj dokumentoj – Nenia promeso de Aŭstrio – Kie estas la perfido? – Aŭstrio kontraŭ la konkiro de Libio – La minacoj de 1911a – La malfruaj cedaĵoj – Kaj la rifuzoj – Vasaleco ne – La insultoj de la kanceliero – Eraroj de Bülow – La sankta fajro.
​La bildo ĉi tie prezentita reproduktas la ekzempleron konservitan ĉe la Aŭstria Nacia Biblioteko de Vieno, venantan el Bulgario (kiu en junio 1915 estis ankoraŭr neŭtrala).
Mi aldonas krome:
– aŭstrian afiŝeton en itala lingvo (disvastigitan en Triesto) de kontraŭitala propagando; la parolado de Salandra celis refuti la mokajn aŭstrajn akuzojn;
– la bildon de unu el la italaj poŝtmarkoj eldonitaj en 1968 pro la 50-a datreveno de la Venko en la unua mondmilito; la oficiala bulteno de la Itala Poŝto ĝin priskribas jene: “La bildo de la poŝtmarko je 20 liroj simbolas la transformiĝon de la civitano en batalanton, tra la mobilizo, la rekrutiĝo kaj la alvojigo al la fronto; la civitano, obeante al la alvoko kiun la patrujo faras al li pere de la afiŝo kun la proklamo, forlasas sian hejmon kaj sian familion kaj ekvojiras al la Alpa montaro, indikita per la siluetoj de Stelvio, de Tofane kaj de Monte Nero”. (redakcia noto: en la germana, Stelvio nomiĝas Stilfs; en la slovena, Monte Nero – laŭvorte Nigra Monto – nomiĝas Krn).

(L’Esperanto” 1915-12, p.134-135)

Per la traduzione del discorso dell’On. Salandra, che costituisce il testo della «broŝuro unua» si prestarono i Sigg. Rag. L. Castelli e Rag. A. Partesotti di Padova e il Sig. Bruno Migliorini di Venezia, mentre altro esperantista ha compiuto la revisione generale del manoscritto. La “Tipografica” di S. Vito al Tagliamento del Sig. Paolet curò con particolare premura e disinteresse l’ottima riuscita della stampa.
Delle 2000 copie furono spedite all’estero 1716 (100 in Francia a mezzo del “Comitato por Francujo per Esperanto” col quale il Comitato Italiano si mantenne sempre in cordiali rapporti, le altre distribuite in tutte le nazioni del mondo neutrali ed alleate utilizzando a ciò gl’indirizzi dell’Jarlibro dell’U.E.A.) e in Italia 228, rimanendone così 36 in deposito presso il Comitato. Totale 2000. Di alcune copie fu fatto omaggio all’On. Salandra, che a mezzo dell’Ill.mo Sig. Prefetto di Padova, significò al Comitato il proprio gradimento.
Si interessarono anche e fecero interessare della cosa alcuni importanti giornali italiani ed esteri, mentre altri volenterosi Esperantisti fondarono in alcune città d’Italia dei sottocomitati allo scopo di aiutarci moralmente e finanziariamente.
Tra i fascicoli spediti all’estero soltanto 5 ritornarono (2 dalla Svizzera, 1 dalla Norvegia, 1 dalla Spagna, 1 dagli Stati Uniti) per morte o cambiamento d’indirizzo, e solo uno fra questi per espresso rifiuto della destinataria. Di fronte a tale atto stanno molte e molte lettere, che da ogni parte del mondo ci giunsero, mostranti simpatia per la nostra causa ed esprimentici il loro interesse, richiedendo informazioni su quello che abbiamo fatto, invitandoci a nuove pubblicazioni ed assicurandoci che la nostra traduzione in Esperanto dava a conoscere il vero spirito del discorso Salandra molto meglio che le traduzioni nazionali pubblicate nei varii quotidiani.
A coloro che ci domandarono: «Che farete ora: Quali intenzioni avete?» rispondiamo: Visto l’ottimo successo della nostra prima pubblicazione, siamo più che mai vogliosi di dare alle stampe nuovi fascicoli (di alcuni abbiamo già pronta la traduzione), ma non essendo l’opera nostra sovvenuta dal Governo ed avendo per ora esauriti i fondi raccolti, dobbiamo attendere nuove contribuzioni. E in queste la nostra speranza, sicuri che gl’Italiani anche non Esperantisti, ora che hanno avuto agio di vedere l’importanza della nostra azione, sorreggeranno secondo le proprie forze un’opera altamente patriottica, e non permetteranno, come ci scriveva il Sig. O. Haller dalla Svizzera, che «i neutrali abbiano a meravigliarsi che, mentre altri stati belligeranti, danno ragione a tutto il mondo del loro operato col mezzo semplicissimo dell’Esperanto, l’Italia se ne stia silenziosa.»
IL COMITATO

Konektitaj | Correlati:

Mark Twain Erich Maria Remarque Ludoviko Lazaro Zamenhof Giuseppe Peano