Il 15 agosto è l’anniversario della morte (nel 1799) del poeta e letterato italiano (lombardo, nato quando la Lombardia faceva parte dell’Impero Austriaco) Giuseppe Parini (1729-1799).
it.wikipedia.org/wiki/Giuseppe_Parini
Già più volte ho parlato di lui, da ultimo il 23 maggio 2020.
www.bitoteko.it/esperanto-vivo/2020/05/23/giuseppe-parini/
Trascrivo, in italiano e nella traduzione in Esperanto, i versi 33-64 (“Sorge il mattino” – Maten’ leviĝas) del poema “Il Giorno” (La Tago).
Allego l’immagine del monumento a Parini a Milano.
Da “IL GIORNO”
Sorge il mattino (versi 33-64)
Sorge il mattino in compagnia dell’alba
dinanzi al sol che di poi grande appare
su l’estremo orizzonte a render lieti
gli animali e le piante e i campi e l’onde.
Allora il buon villan sorge dal caro
letto cui la fedel moglie e i minori
suoi figlioletti intiepidìr la notte:
poi sul dorso portando i sacri arnesi
che prima ritrovò Cerere o Pale
move seguendo i lenti bovi, e scote
lungo il picciol sentier da i curvi rami
fresca rugiada che di gemme al paro
la nascente del sol luce rifrange.
Allora sorge il fabbro, e la sonante
officina riapre, e all’opre torna
l’altro dì non perfette; o se di chiave
ardua e ferrati ingegni all’inquieto
ricco l’arche assecura; o se d’argento
e d’oro incider vuol gioielli e vasi
per ornamento a nova sposa o a mense.
Ma che? Tu inorridisci e mostri in capo
qual istrice pungente irti i capelli
al suon di mie parole? Ah il tuo mattino
Signor questo non è. Tu col cadente
sol non sedesti a parca cena, e al lume
dell’incerto crepuscolo non gisti
ieri a posar qual ne’ tugurj suoi
entro a rigide coltri il vulgo vile.
A voi celeste prole a voi concilio
almo di semidei altro concesse
Giove benigno: e con altr’arti e leggi
per novo calle a me guidarvi è d’uopo.
Giuseppe Parini
°°°°°
El “LA TAGO”
Maten’ leviĝas… (versoj 33-64)
Maten’ leviĝas kun tagiĝo-blanko
antaŭ la suno poste aperanta
ĉe l’ fora horizonto, por gajigi
la animalojn, plantojn, kampojn, ondojn.
Tiam leviĝas la kampul’ el kara
lito, kiun l’ edzin’ fidela, kaj la
plej etaj filoj varmetigis nokte;
poste, kun surkole l’ iloj sanktaj,
kiujn kampardiino prae trovis,
li iras kun la lanta bovo kampen, skuas
laŭlonge de l’ vojet’ el klinaj branĉoj
la rosan sukon, kiu, kvazaŭ gemo,
radiojn de l’ naskiĝa sun’ refraktas.
Tiam forĝist’ leviĝas kaj sonantan
uzinon remalfermas kaj revenas
al verko nefinita, por la kason
de l’ riĉul’ malkvieta sekurigi
per komplika ŝlosila mekanismo,
aŭ por ĉizi arĝentajn, orajn vazojn
kaj juvelojn, orname al edzinoj
freŝaj aŭ al sinjora manĝotablo.
Kio? Ĉu teruriĝas vi kaj montras
kape, laŭ pikhistriko, hirtajn harojn,
ĉe l’ son’ de miaj vortoj? Ha! ne tia,
Sinjoro, estas via matenfaro.
Ne sidis vi por sobra manĝ’ hieraŭ
je l’ sunsubir’, kaj ĉe l’ krepuska lumo
al malkomforta lit’ ne iris dormi,
kiel trudite faras pleb’ humila.
Al vi, idar’ ĉiela, koncilio
de teraj dioj, Jupiter’ bonkora
alion donis: kaj alimaniere
laŭ nova vojo mi vin gvidi devas.
Giuseppe Parini, trad. Luigi Minnaja
(laŭ manuskripto de 26.10.1956)
