Trascrivo (con traduzione in italiano) parte di un articolo sul marmo di Carrarra, mandato in onda il 26 settembre 1976 dalla Radiotelevisione Italiana-RAI (Radio Roma-Esperanto) nel quadro delle trasmissioni per l’estero.
Allego:
– un’immagine della estrazione del marmo con martelli pneumatici;
– la copertina di un opuscolo in Esperanto, di Florio Giannini, su Michelangelo e le cave di marmo del monte Altissimo.
(segue traduzione in italiano)
LA MARMORO EL CARRARA
Teksto de Velia Corsini, traduko de Antonio De Salvo
RADIO ROMA – ESPERANTO, 26.9.1976
La industrio de marmoro estas unu el la plej antikvaj en la mondo. La historio de la marmoro el Carrara (Kararo, toskana urbo ĉe la tirena marbordo, iom norde de Pisa) komenciĝas proksimume en la unua jarcento antaŭ Kristo. En tiu periodo naskiĝis la antikva havenurbo Luni, de kie la romianoj transportadis la marmoron ĝis la enfluejo de la rivero Tibero. Strabono kaj Plinio skribas pri la “marmoroj el Luni”, kiuj laŭgrade venke anstataŭis tiujn helenajn el Paros. Per ĉi tiu marmoro oni konstruis multajn el la romaj monumentoj.
Ankaŭ dum mezepoko oni konstante ĉerpis el la marmor-minejoj de Carrara, sur la Apuana Alp-montaro, por starigi bazilikojn kaj patricajn palacojn.
Michelangelo kutimis surgrimpi la monton “Altissimo” (en la itala, tio signifas “Altega”–n), por persone elekti la marmorblokojn en la plej alta minejo, kaj en Carrara la genia artisto pasigis longajn periodojn de sia vivo.
Ekde la deknaŭa jarcento, la marmoro el Carrara invadis la merkatojn de la tuta mondo: inter la ĉefaj klientoj, elstaris cara Ruslando; nuntempe, la arabaj Landoj (lamarmoro de Carrara estas aparte taŭga por konstruado, ankaŭ pro kelkaj specialaj karakterizoj: ekzemple, ĝi konservas la freŝon).
De kiam, en la kvindekaj jaroj, oni komencis uzi la pneŭmatikajn martelojn anstataŭ la tradiciajn sekcilojn, la prilaborado radikale transformiĝis. La marmor-ministo havas pli facilan vivon, tamen li restis la protagonisto de antikva kanvaso, en kiu ĉiu movo devas fonti el perfekta kunordigado inter muskoloj kaj inteligento.
Ĉiutage la laboristoj surgrimpas la montojn, unue laŭ la alproksimiga vojo, poste laŭlonge de la krutaj elfosejoj. Kiam ne ekzistis trafikiloj, oni bezonis horojn da marŝado. Ankaŭ formortis la epoko de tiuj specialigitaj laboristoj, kiuj malsupreniris per ŝnurego laŭlonge de la deklivo por faligi valen la marmorblokojn, disŝiritajn de la eksplodaĵoj. Nuntempe la maŝinoj efektivigas en pli mallonga tempo grandan parton el la homa laboro; sed kelkfoje oni ankoraŭ devas profiti la antikvan lertecon de la manlaboristoj, por garantii la sekurecon de la laborantoj, dekojn da metroj sube.
°°°°°
(Traduzione)
Velia Corsini: IL MARMO DI CARRARA
RADIO ROMA – ESPERANTO, 26.9.1976
L’industria del marmo è una delle più antiche del mondo. La storia del marmo diCarrara inizia all’incirca nel primo secolo avanti Cristo. In quel periodo nacque l’antica città portuale di Luni, da dove i romani trasportavano il marmo fino alla foce del Tevere. Strabone e Plinio scrivono dei “marmi di Luni”, che un po’ alla volta soppiantarono quelli greci di Paro. Con questo marmo furono edificati molti tra i monumenti romani.
Anche nel medioevo si continuò ad estrarre dalle cave di Carrara, sulle Alpi Apuane, per innalzare basiliche e palazzi patrizi.
Michelangelo aveva l’abitudine di scalare il monte “Altissimo”, per scegliere personalmente i blocchi di marmo nella cava più alta, e a Carrara il geniale artista passò lunghi periodi della sua vita.
A partire dal diciannovesimo secolo, il marmo di Carrara invase i mercati di tutto il mondo: tra i prinìcipali clienti, la Russia zarista; attualmente, i Paesi arabi (il marmo di Carrara è particolarmente adatto per le costruzioni, per alcune speciali caratteristiche: ad esempoio, mantiene il fresco).
Da quando, negli anni cinquanta, si cominciò ad usare i martelli pneumatici invecce dei tradizionali scalpelli, la lavorazione è radicalmente cambiata. Il cavatore ha una vita più facile, ma è rimasto il protagonista di un antico copione, in cui ogni movimento deve originare da un perfetto coordinamento tra muscoli e intelligenza.
Ogni giorno i lavoratori salgono sulle montagne, prima seguendo la via di avvicinamento, poi lungo le ripide cave. Quando non c’erano mezzi di trasporto, ci volevano ore di cammino. È anche venuta meno l’epoca di quei lavoratori specializzati che si calavano con una fune lungo il pendio per far scendere a valle i blocchi di marmo staccati dagli esplosivi. Adesso le macchine effettuano in minor tempo gran parte del lavoro umano; ma a volte ci si deve ancora avvalere dell’antica abilità dei lavoratori manuali, per garantire la sicurezza di chi lavora decine di metri più sotto.
