Il 25 novembre è l’anniversario della nascita (nel 1562) dello scrittore, poeta e drammaturgo spagnolo Félix Lope de Vega y Carpio, conosciuto come Félix Lope de Vega (1562-1635)
it.wikipedia.org/wiki/Lope_de_Vega
contemporaneo (e rivale) di Luis de Góngora
e di Miguel Cervantes de Saavedra,
che lo definì ambiguamente “monstruo de naturaleza”, un’espressione che può significare, in positivo, “prodigio della natura”, ma anche, in negativo, “mostro di natura”.
In realtà, Lope de Vega era tutte e due le cose, se si considera il volume delle sue opere, ed il fatto che coprono praticamente tutti i possibili generi letterari: più di 3.000 sonetti, tre romanzi, quattro racconti, nove epopee, tre poemi didattici, e centinaia di commedie (ne rimangono oggi “solo” 426; pare che all’inizio fossero 1.800, ma molte sono andate perdute, perché erano composte solo per la scena, e l’autore non ne conservava copia).
Ingegno precoce (a 5 anni leggeva il latino; fu in grado di improvvisare versi prima di imparare a scrivere; compose la sua prima commedia a 14 anni), ebbe una vita avventurosa, tra l’altro piena di donne (mogli ed amanti) e di figli (legittimi e illegittimi), tanto che per mantenere tutti era costretto a scrivere senza sosta, senza curarsi della qualità (ma preoccupandosi di esigere i diritti di autore).
A questa vita sregolata non pose freno neppure il fatto che nel 1614, quando ormai aveva 52 anni, diventò sacerdote; ma in vecchiaia compose rime sacre, e meditò sulle pazzie di gioventù.
Rinvio, per i dati biografici, alle pagine di Wikipedia; segnalo soltanto che due suoi sonetti sono stati tradotti in Esperanto:
– “Daba sustento a un pajarillo un día” (Al bird’ en kapto nutron foje donis), trad. Fernando de Diego (“Esperanto de UEA”, 1968-4, p. 49);
– “Un soneto me manda hacer Violante” (Soneton de mi petas Violante), trad. Jaume Grau Casas (“La Suno hispana” 1926);
– “Un soneto me manda hacer Violante” (Soneto pri l’ soneto), trad. Kálmán Kalocsay (“Eterna bukedo”, 1931, p. 90; “Tutumonda sonoro”, 1981, p. 329).
Trascrivo il sonetto “Un soneto me manda hacer Violante”, in spagnolo e nelle due traduzioni in Esperanto, rispettivamente di Jaume Grau Casas (Soneton de mi petas Violante) e di Kálmán Kalocsay (Soneto pri l’ soneto).
Allego il francobollo spagnolo del 1950 in onore di Lope de Vega.
UN SONETO ME MANDA HACER VIOLANTE
(Karel Vohat)
Un soneto me manda hacer Violante
que en mi vida me he visto en tal aprieto;
catorce versos dicen que es soneto;
burla burlando van los tres delante.
Yo pensé que no hallara consonante
y estoy en la mitad de otro cuarteto;
mas si me hallo en el primer terceto,
no hay cosa en los sonetos que me espante.
Por el primer terceto voy entrando,
y aún presumo que entré con pie derecho,
pues fin con este verso le voy dando.
Ya estoy en el segundo, y aún sospecho
que estoy los trece versos acabando.
Contad si son catorce, y está hecho.
Félix Lope de Vega y Carpio
°°°°°
SONETON DE MI PETAS VIOLANTE
www.delbarrio.eu/soneto.htm
Soneton de mi petas Violante
kaj neniam min ĝenis tia peto;
dek kvar versoj, laŭ dir’, estas soneto;
jen tri versojn mi verkis jam ludante.
Mi timis fari versojn konsonante,
sed jen fluas verskvaroj en kvieto;
ĉe l’ unua verstrio, la poeto
daŭrigos la soneton ne timante.
Mi komencas eniri tra verstrio
kaj ke mi plene trafis mi konjektas
ĉar jam ĝin finas tiu ĉi linio.
Mi estas ĉe la dua, kaj suspektas
ke dek tri versojn verkis mi post ĉio.
Se nun estas dekkvar, finite estas.
Félix Lope de Vega y Carpio, trad. Jaume Grau Casas
(“La Suno hispana”, 1926)
°°°°°
SONETO PRI L’ SONETO
Soneton de mi Violanta petis.
Neniam tiel premis min dilemo.
Laŭ dir’, ĝi estas dekkvarversa skemo.
Jen – serĉe-serĉe mi tri versojn metis.
Ke mi ne trovos rimojn, mi timetis,
sed marŝas dua Kvaro de l’ poemo!
Alveni ĝis la Trioj: jen problemo,
post tio mi la zorgojn jam forĵetis.
L’ unuan Trion marŝas mi, konjekte,
ke mi eniris ĝin dekstrapiede,
ĉar per ĉi vers’ mi finos ĝin korekte!
La dua jam! Mi kredas ke komplete
mi verkis dektri versojn, laŭprojekte,
Kalkulu nun: ĉu dekkvar? Estas prete!
Lope de Vega y Carpio, trad. Kálmán Kalocsay
(Eterna bukedo”, 1931, p. 90; Tutumonda sonoro, 1981, p. 329)
