​Il 3 settembre è l’anniversario della morte (nel 1883) dello scrittore russo Ivan Sergeevič Turgenev (1818-1883)

it.wikipedia.org/wiki/Ivan_Sergeevi%C4%8D_Turgenev

​famoso soprattutto per racconti, drammi e romanzi nei quali descrisse la dura vita dei contadini e dei servi russi.

Al riguardo, segnalo che il libro in Esperanto di Pier Vittorio Orlandini “Literatura rigardo tra la Marema Toskanlando – Unua parto”, p. 60, ricorda che lo scrittore italiano Carlo Cassola, nella prefazione del 1979 al libro dell’italiano Renato Fucini “Le veglie di Neri”, scrisse che il libro di Turgenev “Zapiski Ochotnika” (Memorie di un cacciatore) ebbe l’effetto di indurre lo Zar Alessandro II a liberare i servi della gleba).

​Opere particolarmente famose di Turgenev sono “Otcy i Deti” (Padri e figli), “Dvoryanskoye Gnezdo” (Un nido di nobili), “Pesn’ Toržestvujušej Ljubvi” (La canzone dell’amore trionfante).

​Rinvio alle pagine di Wikipedia per i dati biografici, ed in particolare per il copioso elenco di opere tradotte in Esperanto; aggiungo queste notizie:

“Ĉe la sojlo”, trad. Nikolaj Kabanov, “Brita Esperantisto”, Literatura Suplemento, 1906-3, p. 23;

– “Patroj kaj filoj”, trad. Kazimierz Bein (Kabe), nuova edizione della traduzione del 1909: recensione in “Brita Esperantisto”, 1939-maggio, p. 72;

​– “La unua amo”, trad. Ilsia Novikova, Viktor Kudrjavcev, Aleksander Korĵenkov, Jekaterinburg, Sezonoj, 1993, è accessibile in rete:

esperanto-ondo.ru/Rn-turg1.htm

​(recensione in “Esperanto de UEA” 1996-12, p. 214);

​– “Ĥorj kaj Kaliniĉ” (el “Notoj de casisto” – Memorie di un cacciatore), trad. Halina Gorecka, “La Ondo de Esperanto” 2003-7 (05), è accessibile in rete:

esperanto-ondo.ru/Rn-turg2.htm

– “Nimfoj” – oltre alla traduzione di Nikolaj Kabanov, Lingvo Internacia, 1911, p. 63, nella “Itala Esperanta Revuo” 1926-11, p. 210-211 (quest’ultima erroneamente indicata come 111) c’è la versione poetica in esametri, di Donato Pace, dalla traduzione in prosa di Alexandra Mexin, Internacia Mondliteraturo, vol.3, Leipzig.

​Trascrivo la traduzione in Esperanto di “Nimfoj” curata da Donato Pace, ed allego il foglietto filatelico emesso dalla Russia nel 2018 per il duecentesimo anniversario della nascita di Turgenev.

---

NIMFOJ

 

El la rusa originalo de IVAN S. TURGENEV esperantigis proze ALEXANDRA MEXIN (1)

heksametre laŭverkis D.ro Donato PACE.

(1) Internacia Mondliteraturo, vol. 3 — P. Hirt & Sohn, Leipzig, Esperanto-fako, unu el la plej ŝatindaj kaj rekomendindaj kolektaroj.

 

Antaŭ plataĵo kronita de ĉenomontaro mi staris.

Juna kaj verda arbaro la montojn en rondo de supre

kovris ĝis sube. Sennuba la suda ĉielo lumadis

je diafana blueco; brilludis en alto triumfe

de l’ sunradioj la gloro. Malsupre, kaŝitaj en herbo

fontoj rapidaj plaŭdetis.

​Kaj mi ekmemoris legendon,

ian antikvan legendon de unu jarcento post Kristo:

greka velŝipo rapida surnaĝis la maron Egean;

estis trankvila vetero… Tagmezo… Jen iu de l’ supro

klare parolis: «Ti-kiam vi nun preternaĝos insulon

voku per voĉo laŭtega: “Pan granda nun estas mortinta!”»

Miris piloto kaj timis… Sed, kiam, la ŝip’ apudvenis

tiun insulon, li vokis obee: «Pan granda mortiĝis!»

Tuj ekaŭdiĝis responde plorĝemoj kun plendoj, kun krioj,

laŭ de l’ insulo la bordo… «Mortinta! Pan granda mortiĝis!».

​Mi ekmemoris ĉi-tiun legendon… kaj stranga pensero

venis dum mia revado en cerbon: Se mi nun ekvokus?

Tamen ne povis pri morto pensadi mi tiam: tro ĉio

ĉirkaŭ mi ĝojis: do forte mi kriis: «Pan granda revivis!».

Sed, ho mirinda miraklo! responde akorda ridado

en duonrondo la vasta de l’ verda montaro reeĥis

voĉoj junecaj brusonis: «Revivis li! Pan reviviĝis!».

Ĉio ekridis pli hele ol suno, ol fontoj pli dolĉe:

paŝoj rapidaj, malpezaj aŭdiĝis, kaj tra la verdaĵo

blankaj, marmoraj, ondantaj tunikoj vidiĝis; vivruĝaj

korpoj de nimfoj, driadoj, kaj jen bakĥantinoj festantaj,

malsuprenkuris samtempe, kaj ĉiuj montriĝis ĉe randoj

de la arbar’. Disvolviĝis de-sur la kapetoj diinaj

bukloj el oro: kaj brakoj graciaj florkronojn sublevis

kaj tamburetojn. La rido trakuras olimpa, lumbrila

inter la ĉarmaj estaĵoj. Alpaŝas antaŭe diino

pafarkportanta diino, plej alta, plej bela el ĉiuj:

kuŝas sagujo sur dorso: sur bukloj la blondaj levitaj

de sia kap’, falĉileto argenta lunforma… «Diana,

Ĉu vere ci?».

​Sed diino tuj haltis, kaj haltis la Nimfoj

post ŝi. Subite rido sonora silentis. Mi vidis

kiel la diinvizaĝo paliĝis kaj kiel mutiĝis

ŝi, kaj ŝtoniĝis piedoj la siaj, dum buŝon malfermis

kaj la okulojn larĝigis, en malproksimecon fiksitajn

neesprimebla teruro… Mi turnis min tien… Ŝi kion

vidis?… Ŝi kion rigardis?… Sur la ĉielrando, post strio

de la malalta kamparo, la kruco el oro brilegis

fajre, sur sonorilejo de l’ blanka kristana preĝejo.

Tiun-ĉi krucon flamantan je l’ sun’ la diino ekvidis.

Aŭdis mi daŭrajn sopirojn kaj ĝemojn, similajn al tremo

de rompiĝinta harpkordo. Kaj kiam turniĝis mi ree

malaperintaj jam estis la Nimfoj. Nun, kiel antaŭe,

ĉie vidiĝis la verda kaj vasta arbaro, kaj nure

en la aera heleco pecetoj jen malaperantaj

kiel nebulaj floketoj blankegaj, malpezaj, rapide.

Kio do?… Nimfa vestaĵo aŭ ĉu la vapor’ leviĝanta

de la valfundo?… Ne scias mi…

​Sed mi bedaŭris diinojn

jam foriĝintajn kun mia rev’ sorĉa kaj rava je l’ koro.

​

(Itala Esperanta Revuo 1926-11, p.210-211)