Il 13 febbraio è l’anniversario della morte (nel 1883, a Venezia) del musicista e librettista tedesco Richard Wilhelm Wagner (1813-1883)
it.wikipedia.org/wiki/Richard_Wagner
eo.wikipedia.org/wiki/Richard_Wagner
conosciuto come Richard Wagner (in Italia, Riccardo Wagner; in Esperanto, Rikardo Vagnero), uno dei più grandi compositori di tutti i tempi, famoso soprattutto per i drammi musicali, spesso inspirati ai miti della storia tedesca: “Tannhäuser”, “Lohengrin”, “Das Rheingold” (L’oro del Reno), “Die Walküre” (La Valchiria), “Siegfried” (Sigfrido), “Götterdämmerung” (Il crepuscolo degli dei); ma anche “Der Fliegende Holländer (L’Olandese volante), “Tristan und Isolde” (Tristano e Isotta), “Die Meistersinger von Nürnberg” (I maestri cantori di Norimberga), “Parsifal”.
Per il suo modo innovatore di concepire la melodia, e per il contenuto delle sue opere, ebbe sia appassionati ammiratori che feroci oppositori; addirittura, le stesse persone espressero, in epoche diverse, giudizi contrastanti (ad esempio, il filosofo tedesco Friedrich Nietzsche
it.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche
eo.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche
disse prima che la musica di Wagner costituiva la rinascita dell’arte tragica in Europa, ma poi affermò che la musica di Wagner era l’espressione di una civiltà decadente).
Molto dibattuto è l’atteggiamento di Wagner (sul piano teorico e pratico) a proposito della cosiddetta “redenzione del mondo”, che sarebbe dovuta accadere non già in uno spirito di fratellanza universale, ma sotto la sacra fiamma dello spirito germanico. Per questa posizione, e per il suo antigiudaismo, Wagner fu esaltato ai tempi del Reich (Adolf Hitler considerava il “Parsifal”
it.wikipedia.org/wiki/Parsifal_(opera)
eo.wikipedia.org/wiki/Parsifalo_(opero)
uno dei fondamenti dell’ideologia nazista della supremazia tedesca e della “purezza della razza ariana”), mentre lo scrittore tedesco Thomas Mann
it.wikipedia.org/wiki/Thomas_Mann
eo.wikipedia.org/wiki/Thomas_Mann
accusato di aver “offeso il sentimento tedesco” e “calunniato un grande maestro tedesco” in un discorso critico del 1933 per l’anniversario della morte di Wagner, fu costretto a lasciare la Germania nazista, ed i suoi libri furono dati alle fiamme:
Del resto, la prima esecuzione pubblica di musica di Wagner in Israele è avvenuta soltanto nel 2001.
Paradossalmente, le idee di Wagner riguardo agli ebrei (assimilazione nella etnia maggioritaria, oppure emigrazione in Palestina) erano molto vicine a quelle del sionista Tivadar Theodor Herzl
Rinvio, per i dati biografici, alle ampie pagine di Wikipedia.
In altra occasione parlerò di vari aspetti della vita di Wagner (in particolare, dei suoi rapporti con l’Italia), e di quello che su di lui si trova in pubblicazioni esperantiste (“Universo” I, 1909, p. 65-66; “La Revuo” 1913-1914, VIII, p. 152-163; “La Revuo” 1913-1914, VIII, p. 373-374); oggi trascrivo (da “La Revuo” 1913-1914, VIII, p. 413-414) la cronaca della rappresentazione del “Parsifal”, il 24 marzo 1914, al Teatro Reale di Corte di Dresda in Sassonia.
Allego i francobolli tedeschi del 1933 per il 50° anniversario della morte di Wagner, con le immagini di alcune delle sue opere.
SAKSOLANDO
«Parsifal» en la kortega opero de Dresden, la 24 de Marto 1914.
Unua impreso.
Hieraŭ ni travivis vesperon de neordinare impresiga forto: la unuan prezentadon de Parsifal en la reĝa operejo. Kiu eble ankoraŭ kredis la fabelon, ke nur en la Baireutha festludejo la sorĉa ĉarmo de Parsifal tute povas senvualiĝi, tiu povis lerni la malon dum tiu ĉi unua prezentado. Efektive, la novaj principoj de la scena aranĝo, jam delonge uzataj, bonege efikis ankaŭ ĉe Parsifal.
Plej alta gusto kaj delikata artkompreno estis videblaj en la plej multaj el la scenejaj bildoj kaj ĝuste en Parsifal, kies efiko treege dependas de la sceneja impreso, tio estis aparte grava. Ne eble estas jam hodiaŭ eldiri kritikon pri la hieraŭa vespero, ĉar ni estas tre emociitaj per la fortegaj impresoj, kiujn ni ricevis. Ni nur konstatu la superan signifon de tiu prezentado. La scenaranĝisto, la muzikdirektoro, la kantistaro kaj la orkestro, ĉiuj same partoprenis en la sukceso de la vespero.
El la dekoracioj precipe efika estis la simpla, monumenta beleco de la gralotemplo. (1) La du pejzaĝoj montris multe da poezio, la sorĉa ĝardeno prezentis grandan fantazion. La ĉefrolojn oni konfidis al pruvitai talentuloj, kiuj pri ili jam atingis famon. Eva von der Osten estis «Kundry», impresige forta «Parsifalon» kantis Vogelström, antaŭ ĉio forta en doloraj partoj. La suferplenain plendojn de «Amfortas» Plaschke kantis kun energia esprimo. Respektinda estis Zottmayr kiel «Gurnemanz» kaj povplenan grandecon montris Zador kiel «Klingsor». Mirinde bone la orkestro ludis sub la direktado de Schuch.
Ne nur arte ĉi tiu prezentado estis okazintaĵo, sed ankaŭ en socia rilato. En la granda reĝa loĝio la kronprinco, liaj fratoj kaj geprincoj Johann Georg ĉeestis la prezentadon. Inter la aŭdantoj oni vidis artistinon, altŝatatan de ĉiu adoranto de Parsifal: la «Kundry», kiun WAGNER mem iam elektis por la unuaj prezentadoj en Baireuth (1882). Estis Therese Malten, kiun en siaj leteroj li nomis modelo de Kundry. Tiel, en ĉi tiu rimarkinda prezentado estinteco kaj estanteco donis unu al la alia la manon. La publiko estis profunde emociita per la solena aranĝo de la prezentado, la tutan vesperon ĝi rezignis la karan kutimon, esprimi sian dankon per laŭta aplaŭdo. Tial ĉiu povis forlasi la operejon en pia meditado, pripensante interne la majestan impreson de tiu ĉi festludvespero.
EUGEN THARI.
Trad. M. HANKEL, el Dresdner Anzeiger.
N. B. — Dum multaj monatoj la urbo Dresden sin pretigis por la grava momento de la apero de Parsifal sur sia scenejo. En koncertoj oni aŭdis partojn el la muziko, pli ol unu oratoro publike parolis pri la mistika enhavo de la teksto, profundsentaj klarigoj estis donataj, religiaj, filozofaj kaj pure homaj. La grandioza lasta verko de Richard WAGNER estas lia testamento; ĝi kvazaŭ spegulas la tutan maltrankvilon, serĉantan sopiron de nia epoko.
Kompatema helpo estas la solvo de la problemo, muziko kondukas la ideon en la homan koron per la helpo de impresigai bildoj.
M. H.
1. Gralo = sankta vazo en antikva legendo.
(“La Revuo” 1913-1914, VIII, p. 413-414)
