Il 25 ottobre ricorre la nascita (nel 1825) del compositore e direttore d’orchestra austriaco Johann Strauss (1825-1899), figlio dell’omonimo compositore Johann Strauss padre
it.wikipedia.org/wiki/Johann_Strauss_(figlio)
eo.wikipedia.org/wiki/Johann_Strau%C3%9F_(filo)
conosciuto con l’appellativo “Walzerkönig” (Re del Walzer), famoso per le operette “Die Fledermaus” (Il Pipistrello) e “Der Zigeunerbaron” (Lo zingaro barone), ma soprattutto per i walzer, in particolare:
“An der schönen blauen Donau” (Sul bel Danubio blu);
“Geschichten aus dem Wienerwald” (Storielle dal bosco viennese);
“Wiener Blut” (Sangue viennese);
“Kaiserwalzer” (Walzer dell’imperatore)
Due curiosità:
– il “Kaiser-Walzer” (Walzer dell’Imperatore) non è dedicato, come comunemente si crede, all’Imperatore d’Austria Franz Josef (Francesco Giuseppe), ma all’Imperatore di Germania Wilhelm II (Guglielmo II). Del resto, Johann Strauss figlio non ebbe mai simpatia per la dinastia asburgica (per questo motivo ebbe noie con la polizia e difficoltà nella carriera), a differenza del padre, autore (nel 1848, dopo la repressione delle rivolte popolari) della “Radetzky-Marsch” (Marcia di Radetzky)
in onore del Maresciallo Johann Joseph Radetzky (Jan Josef Václav Radecký); quella marcia, tradizionalmente e trionfalmente, chiude il “Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker” (Concerto di Capodanno della Filarmonica di Vienna);
– nel 1938, alcuni ricercatori scoprirono, nei registri della Cattedrale viennese di Santo Stefano, il certificato di matrimonio (11 febbraio 1762) di Johann Michael Strauss, bisnonno di Johann Strauss figlio, in cui era chiaramente indicata la sua origine ebraica. Orbene, in base alle leggi razziali tedesche del 1935, valide anche in Austria dopo la sua annessione all’Impero Tedesco
era vietato eseguire ed ascoltare musica di autori ebrei (come era toccato, tra gli altri, a Felix Mendelssohn e Gustav Mahler), ma d’altra parte la musica dei membri della famiglia Strauss era molto popolare; l’imbarazzante problema fu risolto falsificando i registri.
Trascrivo la versione in Esperanto (di Kálmán Kalocsay) del testo di “An der schönen blauen Donau” (Sul bel Danubio blu), ed allego:
– una vecchia cartolina con il testo tedesco di “An der Schönen blauen Donau”;
– il monumento viennese a Johann Strauss, da una vecchia cartolina.
ĈE LA BELA BLUA DANUBO
Valso de Johann Strauss
Danub’
ĉielo sen nub’,
afabla seren’,
ho ĉarma Vien’.
Muziko per vent’
alflugas por tent’,
allogas por bal’
kie trenas la sorĉa danc-torent’.
Tie lumoj mil,
en okuloj bril’,
sub la lustroj
dolĉaj flustroj.
Ĉie danc-invit’,
ĉie ŝveb’ kaj glit’,
ĉie gaja splito
de la facileta sprit’.
Ho dolĉa amflustret’
ĉe la danco en sekret’,
ho la milda, varma prem’,
sufokas la voĉon la sopira ĝem’:
«Sentu, ke batas en flam’
la kor’ pro la ekscit’!
Donacu do jeson de am’
sen tim’, sen hezit’».
Ho dolĉa amflustret’
ĉe la danco en sekret’,
ho la milda, varma prem’,
sufokas la voĉon la sopira ĝem’.
Ĉe l’ son’ de la fluto kaj violon’
susuras jupoj tra la salon’,
jen sur ĉio roza vapor’,
muzikas mem la kor’.
Nin ravas en melodi’
brilo de sunradi’,
trilo de birda ĥor’,
gajo de juna kor’.
Kaj milde ĉarma dolĉ’
kaj arde varma sorĉ’,
kaj arĝenta nub’
kaj zum’ de la Danub’.
Magie la ritmo pulsas en ni,
portas al rav’ kaj al ebri’.
Dronas la mond’ en roza vual’,
regas nin (Princ’) Karnaval’!
Svarma rul’,
varma lul’,
arde brula spir’:
ho dolĉa dancdelir’.
La magia sving’,
sorĉa ring’
portas plu kaj plu
per povo de potenca flu’!
Tiu ĉi valso ne estas ja lud’,
sed ĝi estas ensorĉo kaj trud’,
en ĝi estas brul’; kaj la flam’
kuntrenas por danc’ kaj am’!
Kaj se ĝi ondas ensorĉe tra l’ sin’,
ne rezistas junul’, nek knabin’,
kaj ekflugas al paradiz’
per flugiloj de l’ danc’ kaj kis’,
per flugiloj de l’ danco kaj kis’.
Plu, plu, plu,
kia dia danc’, po du,
ĉe magia, pli kaj pli
dolĉa dancmelodi’!
Jam, jam, jam,
per ebria danc’, la am’,
kiel per la sun’ la flor’,
ekburĝonas kaj ŝvebas en kor’.
Tiu ĉi valso ne estas ja lud’,
sed ĝi estas ensorĉo kaj trud’,
en ĝi estas brul’; kaj la flam’
kuntrenas por danc’ kaj am’!
Kaj se ĝi ondas ensorĉe tra l’ sin’,
ne rezistas junul’, nek knabin’,
kaj ekflugas al paradiz’
per flugiloj de l’ danc’ kaj kis’,
per flugiloj de danco kaj kis’.
Trad. Kálmán Kalocsay
(“Literatura Mondo” 1936-5, p. 120)
