Il 2 ottobre ricorre la nascita (nel 1869) del politico e filosofo indiano
Mohandas Karamchand Gandhi, conosciuto come Mahatma Gandhi (1869-1948)
it.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi
eo.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi
(Mahatma significa in sanscrito “Grande anima”), guida spirituale del suo Paese, apostolo della resistenza in difesa dei diritti civili mediante la disobbedienza e la “non violenza” (in sanscrito, ahimsa), ucciso da un estremista indù che lo accusava di cedimento alle fazioni islamiche.
In India il giorno della nascita di Gandhi è giorno festivo. Questa data è stata anche dichiarata «Giornata internazionale della non violenza» dall’Assemblea generale delle Nazioni Unite:
it.wikipedia.org/wiki/Giornata_internazionale_della_nonviolenza
eo.wikipedia.org/wiki/Internacia_tago_de_senperforto
Il pioniere esperantista Edmond Privat fu in stretti rapporti con Gandhi, di cui scrisse una biografia in Esperanto (“La vivo de Gandhi”); un suo articolo elogiativo dal titolo “Perforto aŭ Ne-perforto” (Violenza o Non-violenza), pubblicato con la sigla E. P. in “Esperanto de UEA” 1929-7/8, p.132, provocò la reazione di chi, in Gran Bretagna, deplorò che la rivista trattasse “argomenti politici”.
Altre opere su Gandhi in Esperanto:
– “Mahatmo Gandhi” di Huberto Rohden;
– “Eksperimentoj kun la vero”, autobiografia di Gandhi tradotta da A. Giridhar Rao.
Inoltre, articoli su Gandhi si trovano in:
– “Esperanto de UEA” 1929-3, p. 46 (Tolstoj al Gandhi);
– “Esperanto de UEA” 1931-11, pagg. 142-143 (Vizito al Gandhi);
– “Espero katolika” 1998-1, pagg. 28-29 (50-jara datreveno de la morto);
- “La Gazeto” 1998-74, pagg. 27-30 (George Orwell, “Reflections on Gandhi”, 1949, trad. William Simcock, autodidactproject.org/other/orwell_gandhi_espo.html ).
Infine, durante la “Marcia della Pace” Perugia-Assisi del 9 ottobre 2016, uno dei sette ritratti di pacifisti esposti dagli esperantisti era quello di Gandhi.
Trascrivo il citato articolo da “Esperanto de UEA” 1929-7/8, p. 132, ed allego:
– una cartolina postale indiana del 1969, per il primo centenario della nascita di Gandhi;
– la copertina del volume “Mahatmo Gandhi” di Huberto Rohden;
– il ritratto mostrato durante la “Marcia della Pace” 2016.
PERFORTO AŬ NE-PERFORTO
Kun granda intereso ni legis la artikolon de Oriono Bulg. pri «Nerezistado». Ŝajnas ke ĝuste tiu esprimo ne taŭgas ĉiam akurate por esprimi la intencitan ideon. Pli trafe estus eble diri «Ne-perforto». Tio estas ĉiuokaze la sento de la hinda vorto «ahimsa».
Estus certe erarige, se oni lasus kredi, ke homo kiel la menciita Gandhi ne rezistas. Lia tuta vivo estas ĉiutaga rezistado al aferoj, kiujn li konsideras malbonaj aŭ maljustaj, sed li organizas tiun rezistadon aŭ eĉ kontraŭbataladon per ne-perfortaj rimedoj, opiniante, ke oni rajtas oferi sian propran vivon por defendi rajton aŭ ideon, sed ne la vivon de la kontraŭulo.
Pri la deveno de la ideo estus eble verki multajn paĝojn. Dum la kvina centjaro antaŭ Jesu-Kristo ĝi estis jam predikata de Buddha. En la Junia numero de tiu ĉi gazeto ni presigis alegorion rakontitan de Buddha por ilustri sian instruadon pri tiu-ĉi temo. En sanktaj libroj de pluraj religioj ĝi estas trovebla. Laŭ siaj kredoj la homoj donas al ĝi devenon dian aŭ homan. Ĉiuokaze la deveno troviĝas en la konscienco de la plej puraj homoj tra la centjaroj kaj miljaroj. La plej konata eldiro pri ĝi en Okcidento troviĝas ja en la «Prediko sur la monto» de Jesuo.
Konscienco ne estas io malracia aŭ revema. Ĝi similas racion aŭ inteligenton kolektivan gvidante la homon al konduto necesa por harmonio de kunvivado kun aliaj individuoj.
Tiu malŝato de perforto ne estas nur afero de sento kaj amo al ĉiuj vivaj estaĵoj. Ĝi estas ankaŭ nura saĝo en sia plej alta kaj eterna formo. Efektive la batoj kaj frapoj ne helpas al klarigo de ia ajn diskuto. Se vi havas malkonsenton kun iu homo kaj li komencas uzi perforton anstataŭ argumenton, li malproksimiĝas de la vera temo. Se vi sekvas lin sur tiu vojo, vi ambaŭ jam estas for de la punkto. Baldaŭ viaj du memoroj estus plenaj, ne pri la afero mem, sed pri la vundoj ricevitaj kaj venĝotaj.
Tiel estas kun ĉiuj sangaj militoj, eĉ ofte kun revolucioj. Ĉe kadavroj de siaj mortigitaj filoj, la homoj ofte forgesis jam pro kio ili batalis, sed memoras nur la sangon, la detruon, la malbonon ricevitan dum la milito. Necesas longaj jaroj da retrankviliĝo por repensi pri la temo mem, pro kiu oni ekbatalis.
Tial, se iu ajn havas la povon haltigi la devojiĝon el la temo jam de la komenco ne redonante batojn, li certe montras altan saĝon. Sed granda spirita potenco necesas por tio, ĉar la instinkto emas alie.
Same la organizo de per-ideaj bataloj sen perforto postulas grandegan heroecon kaj memregon. Oni konas la malsat- strikojn en malliberejoj. Oni memoras ankaŭ la sinoferon de tiu angla sufraĝistino. kiu memvole mortiĝis haltigante la ĉevalon de la reĝo por atentigi lin kaj la publikon pri petskribo. En la pola historio ekzistas ankaŭ rimarkinda ekzemplo de granda popolamaso sin oferanta al pafado de rusaj soldatoj en Varsovio dum la «nacia funebro» de 1861.
Kompreneble tiaj heroaĵoj pli helpas konvinki kontraŭulojn ol ekzemple bomboj, kiuj mortigas iliajn familiojn. Ili ankaŭ faras pli profundan impreson je la publika opinio. La ordinaraj homoj ja pensas: «Por kuraĝi tiel brave kontraŭ ĉiu instinkto kaj riski sian propran vivon sen atako al aliaj, devas ekzistt potenca vero ĉe tiuj sinoferantoj».
Estas fakto ke per tia pacienca batalado paca, suferinte ŝtonĵetadon, malliberigon k.t.p. la sudafrikaj Hindoj, gvidataj de Gandhi, fine ricevis rebonigon de maljusteco per la fama interkonsento Smuts-Gandhi, subskribita de la sudafrika registaro antaŭ la milito. Ĝi estas tre interesa ĉapitro de la moderna historio. Simile venkis la kamparanoj en la hinda provinco Bardoli nuntempe. Proteste kontraŭ tro alta takso ili rifuzis pagi, centmilope lasis sin aresti aŭ de si forpreni la brutaron k.t.p. sen ia perfortaĵo aŭ venĝo kontraŭ la policanoj. Fine estis neeble malliberigi aŭ puni tiom da homoj. La registaro devis cedi. Oni elektigis enketan komisionon, kies raporto ĵus aperis kun juĝo favora al la kamparanoj kontraŭ la tro alta takso. Oni certe ne povus nomi tiajn movadojn «ne rezistaj», sed «ne-perfortaj».
E.P.
(“Esperanto de UEA” 1929-7/8, p. 132)
