Il 2 aprile ricorre la nascita (nel 1725) dell’avventuriero e scrittore veneziano Giacomo Girolamo Casanova, conosciuto come Giacomo Casanova (1725-1798)
it.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Casanova
eo.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Casanova
Più che per la sua produzione letteraria, è ricordato come libertino, imbroglione e soprattutto conquistatore di donne, tanto che in italiano il suo nome proprio, diventato comune, è sinonimo di “seduttore” (un po’ come è accaduto con “dongiovanni”).
Recentemente, tuttavia, la sua attività letteraria è stata rivalutata, ed egli è stato riconosciuto come un anticipatore della narrativa moderna, soprattutto per le memorie (scritte in francese) “Histoire de ma vie” (Storia della mia vita) e “Histoire de ma fuite des Plombs” (Storia della mia fuga dai Piombi), pubblicate postume in almeno 400 edizioni e tradotte in oltre 20 lingue (in italiano, però, una traduzione integrale è stata pubblicata soltanto nel 1965).
Lo stesso Casanova giustificò così la scelta di scrivere in francese: « J’ai écrit en français, et non pas en italien, parce que la langue française est plus répandue que la mienne» (Ho scritto in francese, anziché in italiano, perché la lingua francese è più diffusa della mia). All’epoca, infatti, il francese era considerato la lingua internazionale (sic transit gloria mundi!); del resto, nello stesso periodo anche un altro famoso veneziano, Carlo Goldoni, scrisse la sua autobiografia in francese.
Il valore di Casanova come letterato e vivace descrittore della sua epoca fa oggi passare in secondo piano i numerosi punti oscuri della sua vita: ad esempio, il raggiro di una nobildonna parigina a cui aveva fatto credere che l’avrebbe ringiovanita con artifizi alchimistici; la pubblicazione di un libello diffamatorio; la carcerazione nella famigerata prigione veneziana detta “dei Piombi” (a causa del tetto di piombo) dalla quale evase con una fuga spettacolare
it.wikipedia.org/wiki/Storia_della_mia_fuga_dai_Piombi
l’attività di delatore agli Inquisitori della Repubblica di Venezia preposti alla tutela del buon costume (!).
In Esperanto è apparsa, in “Literatura Foiro” 1999-178, pagg. 80-86, la versione di Carlo Minnaja di alcuni brani della “Histoire de ma vie” (sulla base della traduzione italiana); ne trascrivo uno, tratto dalla Prefazione (per il testo originale francese:
www.livre-et.fr/livret/fichiers%20pdf/Casanova1.pdf ).
Allego:
– un’immagine, da una vecchia cartolina, del Ponte dei Sospiri (in secondo piano, dietro quello detto “della Paglia” in primo piano), che collega il Palazzo Ducale di Venezia (a sinistra) con la prigione dei Piombi (a destra);
– un manifesto (neanche tra i più scollacciati) dei tanti che pubblicizzavano il film “Casanova” di Federico Fellini
it.wikipedia.org/wiki/Il_Casanova_di_Federico_Fellini
– uno dei francobolli emessi dalle Poste Italiane nel 1973 nel quadro dell’iniziativa “Salviamo Venezia”; con tutta evidenza, il manifesto del film “Casanova” è ispirato alla colonna con il leone di San Marco, a sinistra nell’immagine.
La leganto kiu amas pensi vidos en ĉi memoraĵoj, ke dum mia vivo mi neniam havis precizan celon, kaj tial sola kriterio kiun mi sekvis, se kriterio mi ĝin nomu, estis la jena: mi lasis min porti kien la vento min ŝovis. De kiom da travivaĵoj estis kaŭzo ĉi sendependa sinteno! Miaj misaventuroj, samkiel miaj bonŝancoj, pruvis al mi ke en ĉi mondo, kaj en la kampo spirita kaj en tiu fizika, bono naskiĝas el malbono samkiel malbono de bono. Miaj eraroj montros al la meditemuloj la du kontrastajn vojojn, aŭ instruos ilin pri la granda arto sin teni ĉe la ora mezo. Necesas nur havi kuraĝon, ĉar forto sen memfido utilas al nenio. Tre ofte mi vidis ke feliĉo falas sur min kiel konsekvenco de ago malsaĝa, kiu estus devinta min konduki en abismon, kaj, kvankam ne ŝparante riproĉojn al mi mem, mi dankis Dion pro tio. Sed mi vidis ankaŭ grandajn malfeliĉojn naskiĝi el konduto modera kaj saĝa: tio, sendube, min humiligis, sed, certa ke mi estas je la prava flanko, mi facile konsoliĝis.
Malgraŭ ĉi solidaj moralaj bazoj, neevitebla frukto de la sanktaj principoj enradikiĝintaj en mia koro, mi estis, dum la tuta daŭro de mia vivo, viktimo de la sensoj. Al mi ĉiam plaĉis iri laŭ transversaj stratoj, kaj mi ĉiam vivis en la eraro, kun nura konsolo: mi sciis ke mi troviĝas en ĝi. Tial, kara leganto, mi esperas ke vi tute ne vidos en mia historio spurojn de maldeco kaj aroganto, sed ja trovos la trajtojn de reala ĝenerala konfeso, eĉ se en la stilo de mia rakontado vi rimarkos nek la stilon de pentofaranto nek la plenan kontricion de tiu kiu ruĝiĝas konfesante siajn etajn friponaĵojn. Ili estas pekoj de junaĝo. Mi ridas pri ili, kiel vi vidos, kaj se vi estas bona, vi ilin priridos kun mi.
Vi ridos kiam vi ekscios ke, ĉiufoje kiam necesis, mi ne faris al mi tro da zorgoj pri trompado al stultuloj, friponoj aŭ malsaĝuloj. Koncerne kion mi faris kun virinoj, temis pri reciprokaj mistifikoj pri kiuj oni ne havu konsideron, ĉar kiam intermetiĝas amo, kutime oni mistifikas unu la alian ambaŭflanke. Sed la afero statas tute alie kiom koncernas la stultulojn. Mi ĉiam ĝojas kiam mi repensas pri ĉiuj fojoj, kiam mi ilin faligis en miajn retojn, ĉar ili estas insolentaj kaj malmodestaj ĝis defio de la spirito. Cetere, oni venĝas la spiriton kiam oni trompas stultulon, kaj estas venko, kiun valoras atingi, ĉar stultulo estas kirasita, kaj oni ne scias de kiu flanko lin ataki. Trompi stultulon, do, estas tasko inda je inteligentulo. Tio kio enmetis en mian sangon, ekde mia naskiĝo, nevenkeblan malamon kontraŭ ĉi rasaĉo, estas la fakto ke mi iĝas stulta ĉiufoje kiam al mi okazas frekventi ĉi ulojn. Malsamaj de la stultuloj, male, estas la sensciuloj, kiuj, estante tiaj nur pro manko de edukiĝo, ĝuas mian tutan estimon. Mi renkontis kelkajn kiuj estis vere bonmoraj kaj kiuj, en sia nescio, ne estis senspritaj. Ili similas okulojn kiuj estus belegaj sen katarakto.
Kara leganto, la tono de ĉi antaŭparolo diros al vi klare kion mi intencas fari. Mi ĝin skribis ĉar mi volas, ke vi min konu antaŭ ol min legi. Nur ĉe kafejo kaj tagmanĝoj oni konversacias kun nekonatoj.
Giacomo Casanova, el la Antaŭparolo al la “Histoire de ma vie”
trad. Carlo Minnaja (Literatura Foiro 1999-178, p. 80-81)
